Financial Times (FT) yazır ki, 2026-cı il büdcəsinin hazırlanması zamanı Kreml mürəkkəb qərarlar qəbul etməli olacaq. Bunun səbəbi Rusiyanın hərbi iqtisadiyyatına düşən artan təzyiqlərdir.
Nəşrin qeyd etdiyinə görə, ilk illərdə Moskva vəziyyəti müəyyən qədər sabit saxlaya bilirdi – neft və qazın sabit qiymətləri, eləcə də genişmiqyaslı hərbi xərclər əməkhaqqını və istehlak tələbatını dəstəkləyirdi. Lakin indi iqtisadi artımın zəifləməsi, rublun möhkəmlənməsi, xammal qiymətlərinin enməsi və ordunun xərclərinin artması fonunda hakimiyyət daha çətin addımlar atmaq məcburiyyətində qalır.
Rusiya Maliyyə Nazirliyinin məlumatına görə, 2025-ci ilin yanvar–avqust aylarında enerji sektorundan daxilolmalar ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 20% azalıb. FT hesab edir ki, ilin sonuna qədər ÜDM artımı 1,4%-ə düşəcək (2024-cü ildə bu göstərici 4,3% idi) və yaxın üç ildə 2%-dən yuxarı olmayacaq. Mərkəzi Bank isə xəbərdarlıq edir: mənfi ssenaridə ölkəni ciddi resessiya gözləyə bilər.
Məqalədə bildirilir:
“Üç ildən çoxdur davam edən müharibəyə baxmayaraq, Rusiya hərbi iqtisadiyyatdan imtina etməyə heç bir niyyət göstərmir. Əksinə, Putinin Çinə səfəri uzunmüddətli müharibə şəraitində alternativ xarici tərəfdaşlıqlar axtarışını nümayiş etdirdi.”
Ekspertlərin fikrincə, hazırkı vəziyyətin daxili məhdudiyyətlərini təkcə yeni ticarət sazişləri ilə aradan qaldırmaq mümkün deyil. Neft və qaz ixracından əldə olunan əsas gəlirlər aşağı səviyyədə qalır, büdcə kəsiri isə ilkin proqnozdan xeyli artıqdır. Maliyyə naziri Anton Siluanovun Putinə verdiyi məlumata görə, hökumət bütün öhdəliklərin yerinə yetirilməsi üçün əlavə maliyyə mənbələri axtarır.
FT yazır ki, mümkün ixtisarlar əsasən qeyri-hərbi sahələrə – infrastruktur layihələrinə, idman klublarına və zərərli sanatoriyalara ayrılan subsidiyalara təsir göstərə bilər. Ekspertlər hesab edir ki, müəyyən tədbirlərlə 2 trilyon rubl (təqribən 2,5 milyard dollar) vəsait azad edilə bilər. Qalan kəsir isə daxili borclanma hesabına örtüləcək. Bu da nisbətən yüngülləşib, çünki Mərkəzi Bank iyunda uçot dərəcəsini rekord 21%-dən 18%-ə endirib.
Lakin iqtisadçılar bildirirlər ki, ölkə 2022-ci ildən bəri yığılan problemlərlə üzləşir: işçi qüvvəsinin kəskin çatışmazlığı, sanksiyalar səbəbindən çətinləşən beynəlxalq hesablaşmalar və yüksək inflyasiya davam edir.
FT yazır:
“Artan təzyiqə baxmayaraq, Rusiya hakimiyyəti hələ də Stalin dövrünün ‘hər şey cəbhə üçün, hər şey qələbə üçün’ yanaşmasını davam etdirir. Tammiqyaslı işğal başlayandan bəri hərbi xərclər nominal ifadədə demək olar ki, iki dəfə artıb.”
Nəşr əlavə edir ki, büdcə kəsirinin böyüməsi 2026-cı il üçün büdcə layihəsinin hazırlanmasını daha da çətinləşdirir. Xatırladılır ki, Putin özü ilin ilk yarısında federal büdcə kəsirinin 4,9 trilyon rubla (təqribən 61 milyard dollar) çatdığını etiraf edib. Bu, ÜDM-in 2,2%-i deməkdir, halbuki əvvəlcədən planlaşdırılan səviyyə cəmi 0,5% idi.
