Ukrayna avropalı siyasətçilərin Rusiya üçün “təhlükəsizlik təminatları” ilə bağlı “dinc” təşəbbüs və ideyalarına əhəmiyyət verməməlidir
Fransa Prezidenti Emmanuel Makron Ukraynaya qarşı müharibə başa çatdıqdan sonra Rusiyaya təhlükəsizlik zəmanətlərinin verilməsi ideyasını təbliğ etməyə davam edir. Xüsusilə, dekabrın əvvəlində o, NATO-nun genişlənməsinə dair təminatları xatırladıb. Və bu yaxınlarda o, dedi: “Rusiya Federasiyası Qərbdən belə təhlükəsizlik zəmanəti almasa, yeni müharibə bütün Avropa qitəsini bürüyəcək”.
Bu cür ritorika heç də təəccüblü deyil, nəzərə alsaq ki, bəzi Avropa ölkələrində – Fransa və Almaniyada – vəziyyətlə bağlı təsəvvür 24 fevraldan əvvəlki ilə müqayisədə xeyli dəyişsə də, əhalinin böyük bir hissəsi hələ də bu siyasətin tərəfdarıdır. “Nə bahasına olursa olsun, sülh.” Onlar ilk növbədə öz maraqlarını müdafiə edirlər: işığın, benzinin, qidanın qiymətlərini. Yəni mağazalarda qiymətləri görürlər, amma baş verənlərin mahiyyətini anlamırlar. Nisbətən desək, “hər şey o qədər də sadə deyil” tezisinin tərəfdarlarıdırlar. Və insaf naminə qeyd etmək lazımdır ki, belə mənzərə Ukrayna vətəndaşlarının müəyyən kateqoriyalarına da xasdır…
Əlavə faktor kimi Rusiya mediasının Avropada uzun illər apardığı təbliğatdır. İndi onlar bloklanandan sonra Rusiya başqa bir aktivə – bütün dünyada “konservlərin” aktivləşdirilməsinə keçib. Kreml həmişə təbliğata, siyasətçilərə və ictimai rəy liderlərinə rüşvət verməyə böyük diqqət yetirib. Fevralın 24-dən sonra bu səylər daha da gücləndi. Cəbhədə Rusiyanın vəziyyəti nə qədər ağırlaşırsa, bir o qədər “sülhpərvər” bəyanatlar, yazılar, təkliflər görmək olar.
Fransaya gəlincə, o, tarixən çoxdan rusofil olub. Və bu mövqe 2014-cü ildən sonra da dəyişməyib. Yadınızda saxlayın ki, tam miqyaslı müharibə başlayandan sonra nə qədər fransız Putin tərəfdarı Marin Le Peni dəstəklədi, baxmayaraq ki, o, sülh, Putinlə münasibətlər, onun üzünü xilas etmək və s. var. Yaxud Boris Consonun son vaxta qədər Putinin hücum edəcəyinə inanmayan Makronun mövqeyindən danışdığını xatırlayın. Şols da çox uzun müddət idi ki, iqtisadiyyatla məşğul olmaq və ukraynalıların ruslar tərəfindən necə “tez və ağrısız” öldürüləcəyinə göz yummaq lazım olduğuna inanırdı…
Ona görə də Makron, Şols və digərlərinin açıqlamaları bizim üçün deyil. Onlar öz oyunları üçün çalışırlar. Onlar siyasətçidirlər və elə illüziya yaradırlar ki, haradasa nəyəsə razılaşırlar, haradasa nəyəsə nail ola bilirlər – əhalinin o qədər də yaxşı başa düşməyəcəyinə və hər şeyin yaxşı olacağına arxalanaraq. Yəni siyasətçilərin bir vəzifəsi var – öz reytinqlərini yüksəltmək və yenidən seçilmək. Bunun üçün yoxlanılması mümkün olmayan və sonra unudulacaq hər hansı bir ifadə işlədəcəklər.
İnsan psixikası elə işləyir ki, insan inanmaq istədiyinə inanır. Bir tərəfdən, eyni Makron və Şols birbaşa Putinlə əlaqə saxlayır. Ona görə də onların sözləri o baxımdan həqiqət kimi qəbul edilir ki, Rusiya diktatoru doğrudanmı Avropa ölkələrinin liderlərini belə açıq şəkildə aldatmağa hazırlaşır. Digər tərəfdən, bizim aşağılığımızın eyni Makron və ya Şolsun bəzi ukraynalılar üçün daxili siyasətçilərdən daha nüfuzlu görünməsinə səbəb olması utancvericidir.
Ancaq buna rusların məharətlə istifadə etdiyi tənqidi düşüncənin olmaması da təsir edir. Məsələn, ağır texnikanın düşmən tərəfindən Zaporojye AES-dən çıxarılması ilə bağlı iddia edilən razılaşmalar nağılı kimi…
Bu atom elektrik stansiyası Avropanın ən böyüyüdür. O, Ukrayna enerjisinin 20 faizini əhatə edir. Ukraynanın kritik infrastrukturunu vurmağa başlayan ruslar tərəfindən son atəş səbəbindən indi ölkənin yarısı elektriksiz qalıb. Buna görə də başa düşmək üçün sadəcə beyinləri işə salmaq lazımdır ki, belə bir şəraitdə rus qoşunlarının Zaporojye AES-dən çıxarılması və stansiyanın MAQATE-nin nəzarətinə verilməsi ilə bağlı bütün deyilənlər heç bir əhəmiyyət kəsb etmir. Ruslar AES-i verəcəklər ki, elektrik problemimizin böyük hissəsi həll edilsin? Yaxşı, burada məntiq haradadır?
Odur ki, avropalı siyasətçilərin Rusiya üçün “təhlükəsizlik təminatları” ilə bağlı “dinc” təşəbbüs və ideyalarına qayıdaraq, ukraynalılar onlara o qədər də əhəmiyyət verməməlidir. Bəli, biz Ukrayna mərkəzliliyindən bezmişik və hər şeyi bu prizmadan dərk edirik. Amma Avropa cəmiyyətləri üçün bizim tariximiz başqadır. Ona görə də düşünməyə dəyər: Avropa siyasətçilərinin yuxarıda qeyd etdiyimiz bəyanatları öz elektoratında müharibənin bitmək üzrə olduğu illüziyasını yaratsa, sakitcə bunu edəcəklər.ayna.az
Müəllf: Maksim Yali – Ukrayna Siyasi Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü
