Səyahətçilərin bir fikri var. Türkiyədə olub, Kayserini gəzməmisənsə deməli Türkiyəni kəşf etməmisən. Çünki Dünyanın ən qədim insan yaşayış məskəni olan Kayseri öz gözəllikləri ilə bura gələnləri heyran edir. Kayseri Türkiyənin Mərkəzi Anadolu regionunda yerləşən böyük sənayeləşdirilmiş şəhərdir. Rəsmi məlumatlara görə Kayseridə 1 milyon 550 min əhali yaşayır.
Şəhər çoxsaylı tarixi abidələr var. Bu abidələrin çoxu Səlcuqlu dövrünə aiddir. Adətən Kappadokiya ziyarətlərində xeyli miqdarda turist qəbul edən Kayserinin özünə məxsus bir çox görməli məkanları var. Səlcuqlu və Osmanlı dövrünə aid tarixi abidələr və muzeylər yer alan Pınarbaşı, Ağqışla, Talas və Dəvəli ilçələri, şəhər ətrafında alpinizm və trekinq üçün Ərciyəs dağı, raftinq üçün Zamantı çayı olduqca məşhurdur. Şəhərin tarixindən söz açmamışdan öncə onu qeyd edək ki, xalq arasındakı rəvayətə görə məşhur səyyah Övliya Çələbi bütün dünyanı gəzdikdən sonra Kayseriyə gələndə belə deyib:”Dünyanın bütün gözəlliyi burada, bu şəhərdədir.” Tarixçilər qeyd edirlər ki, Kayseri hər zaman gəlimli- gedimli bir yer olub. Hətta qədim dövrlərdə tacirlər , səyyahlar bu yerlərə gəlib gəzib, istirahət edirmişlər. Məhz buna görə də Kayserini qədim turizmin ilk məkanı da adlandırırlar.
Kayseri şəhərinin eramızdan əvvəlki məskunlaşma tarixi haqqında ən vacib məlumat Kaniş ərazisində aparılan qazıntılar nəticəsində əldə edilmişdir. Bu ərazidə Mərkəzi Anadolunun ən böyük kurqanlarından birinə rast gəlinmiş və mövcud məlumata görə, bu tapıntılar Kayserinin Kiçik Asiya tarixi boyu əhəmiyyətli bir yaşayış məskəni olmasını sübut etmişdir.Səlcuqlu sivilizasiyasının və memarlığının ən orijinal əsərlərini özündə cəmləşdirən şəhər, Ərciyəs dağı ilə qış turizmini təmin edən, vizual və tarixi zənginliyə malik Kapuzbaşı şəlalələri və yeddi gölü ilə ölkənin ən gözəl təbii gözəlliklərinə sahibdir. Hər turizm sahəsində ciddi potensiala malik nadir şəhərlərdəndir. Şəhər alpinizm, ovçuluq, göl, isti bulaq və qış turizmi inkişaf etmişdir.
İnfrastrukturun inkişafı, marketinq və reklam fəaliyyətlərinə xüsusi diqqət yetirməklə bu potensialdan daha çox istifadə olunur. İllər keçdikcə daha da məşhurlaşan şəhər, yerli və xarici ziyarətçilərin ən sevdiyi məkana çevrilib. 1990-cı illərin ortalarında təqribən 150.000-ə yaxınlaşan turist sayı 2005-ci ilə nisbətən təxminən 100%-lik artım ilə 300.000-ə çatmağı çatmışdı.Bu gün Kayseriyə ziyarət edənlərin sayı olduqca çoxdur. Bunun səbəbi isə ziyarətçilərin çoxunun yüksək inkişaf etmiş turizm infrastrukturuna sahib olan Kappadokiya bölgəsində qalmasıdır.
Şəhərdə turistik əhəmiyyət daşıyan bəzi mədəniyyət abidələrinə Kaniş kurqanı, Erkilet tumulusu, İlanlıdağ tumulusu, Herakl türbəsi, Beştəpələr tumulusu və Kayseri qalası aiddir. Kayseri ətrafında Doğanlı, Soğanlı və Ərdəmli kimi bir çox yeraltı şəhər və qayalıq yaşayış məntəqələri var.
Kayseri qeyd etdiyimiz kimi qədim şəhərdir. Məhz bu səbdən bu şəhərdə sənətkarlıq inkişaf edib. Sənətkarlıq mədəni varlığın ən vacib göstəricilərindən biridir. Türkiyənin bir çox yerində olduğu kimi, Kayseridə də “atadan oğula” və ya “ustadan şagirdə” keçərək yüz illər boyu davam edən bəzi sənətkarlıq növləri bu gün də mövcuddur. Bununla birlikdə texnoloji inkişafın və sənayeləşmənin təsiri ilə bu sənətlər daha da inkişaf etməyə başlamışdır. Kayseridə hazırlanan toxunma xalçalar və mis materiallar uzun illərdir öz dəyərini qoruyub saxlayır. Kayseri mədəniyyətinin bir hissəsi olan və keçmişdəki sosial həyatı əks etdirən ənənəvi sənətkarlıq növlərinin bir çoxu yavaş yavaş tarixə qarışmışdır. Məsələn, dəri emalı əsrlər boyu Kayseri üçün mühüm qazanc mənbəyi olsa da, hal-hazırda şəhərdə dəri emalı tənəzzülə uğramışdır. Bununla yanaşı, yüz illər boyu qorunub saxlanılan bəzi sənətkarlıq növləri bu gün də mövcuddur.
Türkiyəli məşhur tarixçi yazar Mehmet Karaarslan “Övliya Çələbi Seyahetnamesində Kayseri şehri ve kayserililer” kitabında məşhur səyyahın bu şəhər haqqında fikirlərinə yer ayırıb.
Hər kəsin heyran qaldığı bu qədim şəhər niyə turistlərin bu qədər sevgisini qazanıb? Kayseriyə bir dəfə yolu düşənlər davamlı olaraq bu şəhəri ziyarət edir. Qeyd etdiyimiz kimi şəhərdə olduqca qədim tarixi, arxeloji abidələr mövcuddur. Oxucularımız üçün Kayseridə ziyarət edilməsi vacib olan abidələri təqdim edirik.
1. Arxeoloji Muzey
Təxminən 50 il əvvəl açılan Kayseri Arxeologiya Muzeyi, daş və keramika ilə Helenistik dönmə və oyma lahitlərə aid mərmər heykəllərinə qədər olan Tunç dövrünə aid bir çox unikal əsərlərə ev sahibliyi edir.
2. Erciyes Dağı
Daxili Anadolunun ən yüksək zirvəsinə sahib olan Erciyes Dağı, 3916 metr yüksəklikdədir.Kayserinin, vazgeçilməz yerlərindən biridir. Hisarcık və ya Hacılar vasitəsilə asanlıqla əldə edilən Erciyes Dağları, yaz və qış üçün əyləncəli bir yerdir.
3. Gevher Nesibe xəstəxanası (Tıp Muzeyi)
1206-cı ildə Gevere Nesibe Sultanın iradəsi ilə Gıyaseddin Keyhüsrev tərəfindən tikilmiş Gevher Nesibe Xəstəxanası, Səlcuqlu memarlığının bütün incəliklərini daşıyır.
4. Saat qalası
1906-cı ildə Tavlusunlu Salih Usta tərəfindən tikilən tarixi saat qülləsi bu gündə işləyir.
4. Döner Kümbet
Prenses Şah Cihan Hatun adına 1279-cu ildə qurulan Döner Kümbet, adını 12 köşeli ve silindirik şeklindəki gövdədən alır. Səlcuqlu arxitekturasının ən məşhur nümunələri arasında strukturu diqqətlə desenli desen və parlaq sarı rənglə təsirlənir.
5. Ali Dağı Yeraltı Şəhəri
Kayseri gezi yerlərinin planınıza rəng qatacağı Ali Dağı Yeraltı Şəhəri, ətrafdakı evlərin bərpası əsnasında təsadüfən kəşf edilir. 3-cü əsrdə Bizanslılar tərəfindən tikilmiş olduğu təxmin edilən tarixi yeraltı şəhərdə bir çox tunellər, otaqlar, anbarlar, kanallar və havalar var. Sizi qışqırıqla işıqlandıran və yaz-yay mövsümündə, Talas rayonunda açılmış tarixi şəhərə asanlıqla gələ bilərsiniz.
6. Seyid Burhanettin Hz. Türbəsi
Kayseridə həyatının son 9 ilini keçmiş Seyid Burhanettin, Mövlana Celaleddin Ruminin müəllimidir və mühüm bir İslam alimi olaraq bilinir. Seyid Burhanettin, Kayserinin ən çox ziyarət edilən məkanlarından biridir. Türbə şəhər mərkəzinə çox yaxındır.
7. Kurşunlu Məscidi
Memar Sinan tərəfindən qurulan Kurşunlu Məscidi, Osmanlı arxitekturasının izlərini bütün izzəti ilə daşıyır. Çünki tək bir qübbə və minarəsi olan tarixi bina qübbəli güllələrlə örtülüb, ibadət yerinə xalq arasında Kurşunlu məscidi deyilir.
8. Kayseri Qalası
Şəhərin simvollarından biri olan Kayseri Qalası yüksək divarları, möhtəşəm arxitekturası ilə seçilir. Eradan əvvəl 250-ci illərə aid olan bina, Bizans və Roma arxitekturasının izlərini daşıyır, iki əsas hissədən ibarətdir: daxili və xarici qaladır.
Kayseri bir türk yurdudur. Bu şəhərdə aylarla gəzsəniz də doya bilməcəyiniz bir gözəllik var. Yolunuz Türkiyəyə düşsə Kayserini kəşf etməyi unutmayın.
Qoşqar Salmanlı
