Türkiyə dedikdə ilk yada düşən tarixi abidələri, turistlər üçün möhtəşəm istirahət mərkəzləri göz önünə gəlir. Türkiyə bəlkə də dünyanın yeganə ölkələrindən biridir ki, həm dəniz, əyləncə, tarixi yerlərə səyahət, həm də bəlkədə dünyanın ən ucuz alış veriş məkanlarına sahibidr… Məhz bu amili nəzərə alan turistlərin Türkiyəyə axını hər il keçidikcə daha da çoxalır. Bu yazımızda sizi Türkiyənin çoxlarının tanımadığı bir cənnət məkanı ilə tanış edəcəyik.
Dünyanın ən təmiz dənizlərindən biri sayılan Ege sahillərində yerləşən, adı azərbaycanlılar üçün o qədər populyar olmasa da, avropalılara yaxşı tanış olan Didimi tanıyaq.
Türkiyənin məşhur turizm bölgələrindən biri sayılan Didim Bodrumla Kuşadasının arasında yerləşən bir şəhərdir. 100 min əhalisi olan Didimdə 16 məhəllə var. Bodrumdan bura 110, Kuşadasından 70 km-dir. Güllük Korfəzini əhatəyə alan Didim yarımadadır, 90 km-lik sahili boyunca narın qumsallığı olan onlarla çimərliyi var. Onların arasında ən məşhuru Altunkum sayılsa da, biz meşəylə iç-içə olan Akbükü də bura əlavə edərdik.
Didim mahalında ilk məskunlaşma izləri Neolit dövrünə (e.ə. 8000) aiddir. Eramızdan əvvəl 16-cı əsrdə Miken, Krit və daha sonra Aka koloniyaları burada mövcud olub. Farslar, Romalılar və Bizanslılardan sonra, 1071-ci ildə Malazgirt döyüşündən sonra Anadolunun qapıları türklərin üzünə açıldıqdan sonra ilk olaraq Kariya adlandırılan bu bölgə türklərin əlinə keçib. 1-ci Səlib yürüşündən sonra bu bölgə yenidən Bizansın əlinə keçir. 1261-ci ildən sonra Kariyada Menteşe bəyliyinin qurulması ilə Didim və ətrafı bu bəylik tərkibinə daxil edilir
Osmanlı İmperiyası dövründə “Yeronda – Yoran” adıtanınır. 23 mart 1924-cü il Lozanna müqaviləsinə uyğun olaraq Salonikinin Pravuşta bölgəsi və kəndlərindən (Küçkar, Devekıran) gələn mübadilələr Didimin ilk sahibləri oldu. Yorandan gedən yunanlar isə Yeni Yoran mənasını verən Nea Yerondada bir kənd qurdular.
1955-ci il zəlzələsindən sonra xalq arasında “Hisar” adlandırılan Yoran dövlət tərəfindən tikilən evlərinə köçürüldükdən sonra “Yenihisar” adını alır. Didim və ətrafı 9 may 1990-cı ilə qədər Söke mahalının tərkibində olduğu halda, mərkəz Yenihisar, Akbük, Akyeniköy qəsəbələri və Akköy, Balat, Batıköy, Denizköy və Yalıköy kəndləri olmaqla, qanunla Milas mahalından alınan Akbük ilə rayon oldu. 1999-cu ildə dünyanın yalnız bir yerində yerləşən və kökü “Didymaion”dan gələn Yenihisar mahalının adı oxşarlığa meyl etməmək üçün Didim olaraq dəyişdirilir.
Didimin iqtisadiyyatı ilk növbədə turizmə, ikincisi isə kənd təsərrüfatına əsaslanır. Əvvəllər tarla məhsulları arasında tütün birinci yerdə idisə, tütün istehsalına qoyulan məhdudiyyətlərdən sonra camaat tütünçülüyü dayandırdı. Bu gün zeytun və əncir birinci yerdədir. Son illərdə zeytun yağı istehsalı artıb. Onun istehsalı üçün zeytun yağı zavodları da var.
Əhalinin başqa bir dolanışıq yeri balıqçılıqdır. Burada balıq zavodları da fəaliyyət göstərir. Heyvandarlıq istehlak tələbatını ödəməyə kifayət edir, xüsusilə xırdabuynuzlu heyvandarlıq aparıcı yer tutur.
Yay aylarında xeyli sayda turistin gəldiyi bölgədə iqtisadiyyata müsbət təsir göstərir. Altınkum çimərliyi və Apollon məbədi bölgəyə gələn turistlər arasında çox populyardır.
Türkiyənin ilk və yeganə veqan festivalı olan “Didim VegFest” 2018-ci ildən bəri rayonda qeyd olunur. Festival Apollon məbədinin yanındakı tarixi yolda keçirilir. Vegan delikateslərinin yer aldığı festivalda türk mədəniyyəti ilə iç-içə bir çox şou və tədbirlər keçirilir. Dünyanın bir çox yerindən qonaqlar qəbul edilir və rayon iqtisadiyyatına mühüm töhfə verilir.
Didim yay aylarında turist əlindən aşıb-daşır. Turistlər arasında həm digər yerlərdən gələn Türkiyə vətəndaşlarını, həm də avropalıları görmək olur. Hətta bir çox avropalı, xüsusilə, təqaüdə çıxan ingilislər Didimi daimi yaşayış üçün seçiblər.
Otel sarıdan elə də kasad olmayan şəhərda pansionlarda da, günlük kirayə verilən evlərdə də qalmaq olar.
Didimdə dəniz sahilində bir-birindən dəbdəbəli otellər var, şəhər mərkəzinə daha yaxın olan Altunkum çimərliyinin ətrafında isə, təbii, otellər daha çoxdur.
Didimdə baxmalı, gəzməli nə var, soruşsaz, Altınkum ətrafında yerləşən turizm şirkətləri sizə çeşidli xidmət təklif edə bilər. Çünki yaranması eramızdan 8000 il əvvələ, Neolit dövrünə qədər gedib çıxan roma-yunan şəhəri Didim tarixi yerlərlə zəngindir. Şəhərin yaxınlığında e. ə. 600-cü ildə tikildiyi güman edilən Apollon Məbədinin, ilk filosofların bu ərazidə yaşadığı ilə bağlı əfsanələr dolaşan Filosoflar şəhəri Miletin xarabalıqları tarixsevər turistlər üçün sevimli yerlərdən biri sayılır.
Antik dövrə aid olan teatrın qalıqları da turistlərin üzünə açıqdır, bu xarabalıqlarda özünü bir neçə min il əvvələ işləyən zaman maşınında hiss edə bilərsən.
Didim Bodrum, Kuşadasının yaxınlığında bu yerlərə həm gəmi, həm də maşınla səyahət etmək olar. Eyni zamanda, Didimdən 50-60 km məsafədə olan, YUNESKO mirası sayılan Efes Antik Kəndə, Məryəm ana ziyarətgahına (iddialara görə İsa peyğəmbərin anası burda dəfn olunub), şərabçılığı ilə məşhur qədim Şirincə kəndinə getmək olar. Beləliklə Didimdə sizi valeh edəcək məkanları diqqətinizə çatdırırıq. Türkiyəni elə Didimə səfər etməklə kəşf etmək olar.
1.Milet Antik Şəhəri
Sərhədləri içində yer alan antik şəhərlər arasında rayon mərkəzinə yaxınlığı ilə diqqət çəkən şəhərlərindəndir . Tarixi baxımdan böyük əhəmiyyətə malik olan ərazidə möhtəşəm antik teatr görmək və Milet Muzeyini ziyarət etmək mümkündür.
2. Altınkum
Didim-in ən çox turist çəkən nöqtəsi olan Altınkum, bu adı fasiləsiz uzunluğu 2 -kmi aşan mavi bayraq mükafatlı çimərliyindən görə sonuna qədər haqq edir. Türkiyənin ən gözəl çimərliklərindən biri olan Altınkum çimərliyi, hər il minlərlə yerli və xarici turisti qəbul edir. Ətrafı bir çox gecə klubu, bar, restoran və kafe variantları əhatə olunmuş çimərliyə avtovağzaldan hərəkət edən şəhər daxili nəqliyyat variantlarıilə qısa müddətdə daxil olmaq çətindir.
3. Bafa Gölü Təbiət Parkı
Didim-ə təxminən 30 km məsafədə olan və xüsusən doğaseverlerin məkanıdır.Görüləcək yerlər siyahısına əlavə etməsi lazım olan Pafosa Gölü Təbiət Parkı, şam və zeytun ağacları arasında müxtəlif balıq və suda üzən quş növlərini saxlayır. Göldə gəmi turu etməyin mümkün olduğu təbiət parkında digər tərəfdən, balıq da tutmaq olar.
4. Milet Muzeyi
Milet Antik Şəhərinə yaxın bir mövqedə olan Milet Muzeyi, regionda nadir muzeylərdən biri olduğu üçün Didim-də görüləcək yerlər nəzərə alındıqda yoldaşsızlıq-ı səbəbi ilə diqqət çəkir. Antik Yunan dövrünə aid sarkofaqlar, yazılar, steller, heykəllər və sütun başlıqları, Milet Muzeyində yaxından araşdıra tarixi qalıqlarından yalnız bir neçəsini yaradır.
5. Aquapark
Akköy və Yalıköy arasında nəhəng quruluşu və rəngli görüntüsü ilə diqqət çəkən bir məkandır. Aquapark, sərinləmək və qaralmaq üçün bölgədəki çimərliklər başqa alternativ axtaranların tez-tez məruz qaldığı yerlər içində yerləşir.
6.Herakleia Antik Şəhəri
Pafosa Gölünün şimal şərqində yerləşən Herakleia Antik Şəhəri, keçmiş adı Latmos indiki adıyla Beşbarmaq Dağlarının ətəklərində yerləşdiyi üçün Latmos Antik Şəhəri kimi də tanınır. İnşa edildiyi dövrdə bürclərlə möhkəmləndirilmiş şəhərdə, Böyük Aqora və Athena Məbədi kimi əsərlər yaradılsa da zaman içində baş verən dağıntılar nəticəsində bu gün bu əsərlərin olduqca kiçik bir hissəsi görünür.
7. Apollon Tapınağı
Didim mərkəzindən yalnız 2 km; Didyma bölgəsində yüksələn Apollon Məbədi hələ əsrlər boyu nəfəs almış olsa da. Didim simvoluna çevrilən Medusa fiquru da Apollon Məbədinin yerləşdiyi ərazidə də görünə bilər.
8. Saplı Ada
Didim, Altınkum və Akbük’ün iki məşhur plajları arasında yer alan Sapli Ada, sahile bağlı kiçik bir parçadır. Xüsusən orijinal fotoşəkilləri tutmaq və fərqli bir çimərlik təcrübəsi yaşamaq istəsəniz, Sapli Ada’ya torpaqdan ayaq basa bilərsiniz.
9. Priene Antik Şəhəri
Didim’in təxminən 40 km şimalındadır, bütün bayram sevərləri, xüsusilə Helenistik xalqları, qədim Yunanıstandan olan qədim sütunları və antik teatrları ilə qonaqları cəlb etməyə müvəffəq olan Priene Antik şəhəridir.
10. Manastır Koyu
Didim’in qərb hissəsində və xüsusilə tənha çimərliklər üçün uyğun olan Monastery Körfəzi, ilin bütün mövsümlərində sakit qalmağı bacaran atmosferi ilə diqqət çəkir. Eyni bölgədə qiymətləndirilə biləcək digər çimərliklər; Akkum, Sarıkum və Sağtur Plajıdır.
11. Böyük Menderes Dalyan
Dənizlə görüşdüyü və torpaqdan fərqlənməyən Böyük Menderes Dalyan, bu xüsusiyyətə görə ölkəmizin coğrafi vahidlərindəndir. Akköy – Balat istiqamətində olan Böyük Menderes Dalyan, qış aylarında bölgəyə gələn flamingolarla bölgəyə qorxu hissi verən bir səhnədir.
12. Akbük
Didim’de Altınkum ikinci ən əhəmiyyətli plajdır və Akbük, yaz aylarında sıx bir şəhərdə nisbətən sakit və təbiətlə əhatə olunan bir çimərlik axtarır olanlar üçün xüsusilə cəlbedicidir.
13. Didyma Antik Şəhəri
Didim mərkəzinin 2 km şimalda yerləşən Apollon məbədi və Medusa heykəlləri olan Didyma, qısa müddətdə minibüslərlə əldə edilə bilər. Apollon Məbədindən və Medusa fiqurundan başqa, girişin ödənişli tarixi olan Yenihisar məscidi də var.
14. Faustina Hamamı
Didim, qədim Milet şəhərinin ziyarət edəcəyi yerlər siyahısında əhəmiyyətli bir iştirakçıdır; Tarixi amfiteatrdan yalnız 150 metr məsafədə yerləşən Faustina Bath, Roma imperatoru Marcus Avreliusun həyat yoldaşı Faustina üçün qurduğu çox xüsusi bir quruluşdur.
15. Myus Antik Şəhər
Sahildəki nadir yerlərdən biri olan Myus Antik Şəhəri , alternativ marşrutlardan biridir ki, kifayət qədər vaxt sərf edənlər tədqiq edə bilərlər. Bu gün Dionysos Məbədinin yalnız qalıqları geridə qalır, lakin ətraf kənd Avşar və onun möhtəşəm təbiəti sayəsində həm tarixi, həm də ənənəvi və rahat ola bilər.
Qoşqar Salmanlı
