Türkiyənin hər biri yeri qədim tarix abidələri ilə zəngindir. Türkiyə tarixi və mədəniyyəti ilə dünya sivilyasiyasına öz töhfəsini verib. Bu günkü yazımızdı qədim tarixə malik Çorum haqqında oxucularımıza məlumat verəcəyik. Çorum şəhər Qara dəniz bölgəsində eyni adlı Çorum vilayətinin mərkəzi rayonudur. 2022-ci ilə görə onun əhalisi 312000 nəfərdir. Yerli əhali əsasən türkmənlərdir.
Çorumun şəhər kimi formalaşması XI əsrə təsadüf edir. Ancaq Çorumda Paleolit dövrü (Paleolit), Cilalanmış daş dövrü (Neolit) və Kalkolit dövrünün 4-cü mərhələsində insan məskənlərinin olduğu aşkar edilib. Bu dövrə aid əsərlər Alacahöyük, Büyük Güllücek, Boğazköy, Eskiyapar və Kuşsaray kurqanlarında da tapılıb. Bu dövrdən etibarən məskunlaşmalar davam edir. Çorum və ətrafı daha sonra Xet, Frig, Kimmer, Midiya, Fars, Qalat, Roma, Bizans, Səlcuq, Danişmendlər, Monqollar, Eretna bəylikləri, Kadı Bürhanəddin Əhməd Dövləti və nəhayət Osmanlı İmperatorluğunun hakimiyyəti altına keçdi.
Çorum adı ilə bağlı müxtəlif əfsanələr var. Çorum minilliklər boyu müxtəlif sivilizasiyaların yan-yana və üst-üstə meydana gətirdiyi doğma Anadolu mədəniyyət ənənəsini davam etdirən vilayətlərdən biridir və mərkəzi mahalın şəhər olaraq qurulması 11-ci əsrə təsadüf edir. Müsəlman türklərin qurduğu Anadolu şəhərlərindən biridir.
Eramızdan əvvəl III əsrdə Avropadan Anadoluya keçərək bugünkü Çorum, Sivas və Yozgat arasında məskunlaşan Qalat icmalarının adı olan Trokmu sözündəndir. Trokmu tayfası Xet İmperatorluğunun paytaxtı olan Hattuşaş (Boğazköy) bölgəsində məskunlaşdı. Trokmu sözü zamanla Torokmu, sonra Çorumluya çevrildi.
Qədim yunan mənbələrində Çorumun adı Nikona kimi qeyd edilir. Bizans dövründə Evkaite adı ilə də tanınırdı. 1072-ci ildə Malazgirt döyüşündən sonra Çorumlu olan vilayətin adı XVI əsrin sonlarına doğru “lu” şəkilçisi götürüldükdən sonra Çorum olaraq qaldı.
Çorum təbii gözəllikləri və tarixi zənginliyi ilə seçilən bir şəhərdir. Bu şəhərdə tarixi zənginliyi özündə əks etdirən çoxsaylı abidələr var. Bu yazımızda da Çorumda turistlər üçün maraqlı və istirahət edə biləcəkləri yerləri təqdim edirik.
İncesu Kanyonu: Çorumun ən məşhur turistik yerlərindən biri olan İncesu Kanyonu təbiətsevərlər üçün ideal yerdir. Kanyonda piknik masaları, kamelyalar, uşaq meydançaları və tualetlər var.
İncesu Kanyonu, Çorumun Ortaköy rayonunda yerləşən kanyondur və Türkiyənin ən uzun yürüş platformasına malikdir. Kanyonun uzunluğu 12 kilometr, eni isə 40-60 metr arasında dəyişir. Kanyonun hər iki yamacı sıldırım qayalıqdır və yerlərdə meşə sahələrinə rast gəlmək mümkündür.
Kunduzlu Yaylası: Çorumun Bayat rayonunda yerləşən Kunduzlu Yaylası təbii gözəllikləri ilə seçilən bir yerdir. Kunduzlu Yaylası şəhər mərkəzindən 100 kilometr, rayon mərkəzindən isə 25 kilometr məsafədədir.
1276 metr yüksəklikdə yerləşən Kunduzlu yaylası təbii gözəllikləri ilə seçilən bir yerdir. Yayla şam, larch və küknar ağacları ilə örtülmüşdür.
Çatak Təbiət Parkı: Çorumun Laçın rayonunda yerləşən Çatak Təbiət Parkı meşələri, gölməçələri və şəlalələri ilə diqqət çəkən bir yerdir.
Parkın sahəsi 500 hektardır. Parkda qaraçay, sarı şam və palıd ağaclarından ibarət meşələr, gölməçələr və şəlalələr var. Ən maraqlısı isə Çorumdakı Laçınla, Azərbaycanda olan Laçın rayonun təbitəi eynilik təşkil edir. Hər iki rayon dağlar qoynunda bir qartalı xatırladır.
Qara dəniz bölgəsinin mərkəzi hissəsində yerləşən Çorum dünya tarixi baxımından əhəmiyyətli şəhərlərdən biridir. Bu tarixi şəhərdə minlərlə illik tarixi olan çoxlu muzeylər, tarixi abidələr var.
Çorum keçmişdən bu günə bir çox sivilizasiyanın izlərini daşıyır.
Alacahöyük Muzeyi
Çorumda gündəlik ziyarət edilən yerlərdən biri olan Alacahöyük Muzeyi şəhərin Alaca rayonunda yerləşir. Bölgədə Xetlilərin bir qolu olan Hatti sivilizasiyasına aid Kalkolit, Köhnə Tunc və Frigiya dövrlərinə aid izlərə rast gəlmək mümkündür. Açıq səma altında muzeydə padşah məzarları və daş tikililərlə yanaşı, Osmanlı dövrünə aid mədəniyyət nümünələri də sərgilənir.
Hattuşas Qədim Şəhəri
UNECO-nun Ümumdünya İrs siyahısına daxil edilmiş Alacahöyükdə yerləşən bölgə həm də Hetitlərin paytaxtı kimi tanınır. Hattuşa iki hissədən ibarətdir: yuxarı və aşağı şəhər. İki aslan heykəlinin sizi qarşıladığı darvazadan keçərək bölgənin bu günə qədər uzanan tarixinə arxeoloji səyahət edə bilərsiniz. Bölgədəki “Kral Sarayı” adlı təmir edilmiş qala və Yazılıkaya da diqqətinizi çəkəcək.
Çorum qalası
Tikinti tarixi ilə bağlı bilinməyənləri qoruyub saxlayan qala daxili və xarici quruluşu ilə Səlcuqlu memarlığını əks etdirir. Şəhərin təpə düzənliyində tikilmiş bu qala yonma daşlardan kvadrat planlıdır.
Bir sözlə yolunuz Çoruma düşsə tarixi ilə zəngin bu əraziləri mütləq gəzin. Çorum Türkiyə mədəniyyətinin və memarlıq üslubunu özündə əxs etdirən bölgələrdən biridir.
Qoşqar Salmanlı
