Keçmiş kəşfiyyatçı: “Çin Ukraynada müharibənin əleyhinə deyil, münaqişənin hələ uzun illər davam etməsində maraqlıdır”
SSRİ Dövlət Təhlükəsizliyi Komitəsinin (DTK) polkovniki olmuş keçmiş kəşfiyyatçı, politoloq Sergey Jirnov UNİAN-a müsahibəsində Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin əks-hücum planlarının sızması, Rusiya ilə Çin arasında münasibətlərdə gərginliyi şərh edib. AYNA sözügedən müsahibəni istinad v’ ixtisarla təqdim edir:
– Gəlin Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin əks-hücum planlarının iddia edilən sızmasından danışaq. Siz bu barədə nə düşünürsünüz?
– Düşünürəm ki, bütün bunlar çay stəkanındakı fırtınadır. Birincisi, bu, köhnə məlumatlardır. Nəşrlərdə bu məlumatlar yanvarın əvvəlində görünməyə başladı. Fevralın sonu, martın əvvəlində virtual məkanda bu barədə söhbətlər getdi. Sonra “Telegram” kanallarında yayıldı və oradan böyük mətbuatın, internet saytlarının və televiziya şirkətlərinin səhifələrində göründü. Bu xəbərlər sadəcə çox təbliğ edildi, çünki hər media qurumuna abunə və baxış lazımdır. Bu məlumatlardan dəhşətli bir casus qalmaqalı yaratdılar.
Əgər Rusiya xüsusi xidmət orqanları Pentaqonun sənədlərini oğurlayıblarsa, bu, onlara Ukraynanın əks-hücum əməliyyatı ilə bağlı bütün məlumatları təhlil etmək imkanı verirdi. O zaman ruslar bu faylları göz bəbəyi kimi saxlamalı idilər. Məntiqlə belə məlumatları niyə mediaya ötürsünlər?!
Ona görə də, hesab edirəm ki, bütün bunlar tamamilə mənasız məlumatlardır. Orada heç bir gizli məlumat yoxdur. Fevral və mart ayları üçün heç kimə maraqlı olmayan köhnə məlumatlardır ki, bu, heç kimə lazım deyil.
– Yəni ki, ajiotaja ehtiyac yoxdur…
– Təbii ki, yoxdur. Orada hər hansı təchizat planı varmı? Əlbəttə, yox. Maraqlı o olardı ki, görmədiyimiz məlumatlar sızardı. Məsələn, HIMARS və ya 150 kilometr mənzilli sürüşmə bombalarının ötürülməsi ilə bağlı məlumat əvəzinə, ABŞ-ın Ukraynaya 5 min kilometr uça bilən qanadlı raketlər ötürdüyünü öyrənərdik. Bu, əlbəttə, böyük sızma effekti olardı. Yaxud da sızdırardılar ki, sizə 150 F-16 verilirdi və onların hamısı indi cəbhədə gizlədilib, amma bir anda havaya qalxıb bütün rus qoşunlarını cəhənnəmə vasil edəcəklər. Ya da ki, sizə beş sualtı qayıq verilib və indi Qara dənizdə Ukrayna Hərbi Dəniz Qüvvələrində bunlar var. Bu məlumatların sızmasını başa düşmək olardı. Amma indi sızan məlumatlarda gördüyümüz, bildiyimiz silah yardımları haqqında fayllar var. Bunun harası gizlidir ki, anlamıram…
– Başqa bir casus qalmaqalı ortaya çıxdı – qaçaq zabit Qleb Karakulovun müsahibəsi. Onun müsahibəsində insayderlər, Putin, onun sirləri və şəxsi həyatı haqqında özünüz üçün yeni bir şey eşitmisinizmi? Çoxları Karakulovun fiqur ola biləcəyinə inanır…
– Mən onu diqqətlə dinlədim. Düzdür, onun müsahibəsi 10 saat lentə alınıb və mən ancaq redaktə olunmuş varianta qulaq asmışam. Bu, tamamilə orijinal bir rekord təəssüratını verdi. Məncə, çox da böyük fiqur deyil. Yeganə odur ki, FSO-da 12 il xidmət edib və kapitandır. 8 il DTK-da xidmət etdim və mayor rütbəsində ehtiyata çıxdım, amma polkovnik-leytenant kimi də gedə bilərdim. Nədənsə bu adamın rütbəsi böyüməyib. Ola bilsin ki, bir növ texnik kimi işləyib.
Əsasən inandırıcı danışır. Karakulov özünü şişirtmədi, özünü Kremlin bütün sirlərini bilən, bütün məxfi sənədlərə çıxışı olan hansısa böyük şəxsiyyət kimi göstərmədi. Bu mənada o, tamamilə normal insandır.
Onun müsahibəsində mənim üçün yeni heç nə yox idi. Sadəcə olaraq, analitik olaraq çıxardığımız nəticələri daxildən təsdiqləmiş oldu. Məsələn, Putinin bütün bunkerlərindəki eyni kabinetlər, onun zirehli qatarları, internetdən istifadə etməməsi haqqında dedikləri…
Müsahibə həm də ona görə maraqlıdır ki, FSO zabiti, Putinə qarşı müharibəyə tənqidi münasibət bəsləyən şəxs ailəsi ilə belə bir sistemdən qaça bilər. Bu o deməkdir ki, hamını tuta bilməyəcəklər.
– Karakulovla müsahibədə Putinin xəstəliyi ilə bağlı şayiələrin bilərəkdən yayılması, əslində isə onun sağlam olması barədə dedikləri maraqlıdır. Əgər belədirsə, bu oyun nəyə lazımdır, hansı məqsədlər güdülür?
– Bu mənada Karakulov kifayət qədər sadə və o qədər də maraqlı olmayan cavablar verdi. Burada unutmaq olmaz ki, onun Rusiyada yaşayan yaxınları var – valideynləri, qaynanası və s. Ola bilər ki, hər şeyi danışmasın. Məndə elə bir təəssürat yaranmadı ki, o, bəzi məlumatları qəsdən gizlədir. Onun jurnalistlərlə ünsiyyət qurmaq bacarığının olmadığı açıq-aydın görünür. Hətta məyus oldum. Mən bunu təbliğ etsəydim, daha maraqlı mövzularda təbliğ edərdim.
Digər tərəfdən, o, nə bilə bilərdi ki? Bu, vəzifəsi telefon kabelini işə salmaq, işlədiyinə əmin olmaq olan kiçik bir texniki işçi olub, vəssalam. Onun dediyi ən maraqlı məlumat Boçarov Ruçeydən kortej Soçiyə yola düşərkən Putinin Moskvaya getdiyinə əmin olsa da, Soçidə qalmağa davam etməsidir. Deməli, Putin də belə şeylərdə oynayır. Təbii, mənim üçün qeyri-adi məlumat deyil, amma maraqlıdır. Həmişə demişəm ki, Putin həqiqətən işləməyi sevmir, ona görə də özünü harasa Kremlə gedibmiş kimi göstərir, əslində isə Soçidə oturub xizək sürməyə, əylənməyə davam edir.
– Britaniya Baş Qərargahının keçmiş rəhbəri, general-leytenant Dannatt deyib ki, Putini Sezar kimi öz silahdaşları öldürəcək. Onun sözlərinə görə, Gerasimov Brutus roluna kifayət qədər uyğundur. İddialara görə, Putin bundan qorxur və ona görə də Gerasimov Ukraynaya “sürgün” edilib. Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin keçmiş rəhbəri Olson da onu təkrarlayaraq deyir ki, Putin öz generalının ətrafı tərəfindən öldürüləcək. Bu kiməsə xəbərdarlıqdır, proqnozdur, yoxsa konkret təklifdir?
– Bu cür bəyanatların ortaya çıxmasından çox məmnunam, çünki bunu 12 ay əvvəl demişəm. İstənilən keçmiş kəşfiyyatçıya aydındır ki, təhlükəsizlik xidməti tərəfindən qorunan və ölkədən ayrılan istənilən diktatoru bir qayda olaraq, yaxın ətrafı öldürür. Bunu etmək üçün MKİ-nin keçmiş direktoru və Britaniya kəşfiyyatının keçmiş rəhbəri olmaq lazım deyil. Bunu sizə xüsusi xidmət orqanlarından istənilən şəxs deyəcək. Əsas məsələ odur ki, bu bəyanatlarında gecikiblər.
Bu tarixdir. I Pavelə öz mühafizəçiləri iynə qutusu ilə kömək etdiyi üçün fransız krallarını öz qohumları və ya keçmiş mühafizəçiləri zəhərlədilər. Yəni ki, onlar yeni heç nə demədilər.
– Birlik Çinin işğalı tanımadığını, Rusiya Federasiyasına silah satmayacağını və nüvə silahının istifadəyə qarşı olduğunu bildirir. Putin və Lukaşenkonun Çinə qarşı gedərək nüvə silahını bölüşmək qərarına gəlməsindən sonrakı bəyanatdır. Sizcə, Si Cinpin Moskvaya getdi və Putinin qeyri-adekvatlığını gördü?
– Çin üçün vəziyyət daha pisdir. Çinin dönüşü yoxdur. Bütün bunlar o demək deyil ki, Çin Rusiyanın müharibəsinə qarşıdır, Çin Rusiyaya yardımı dayandıracaq. Çin bu münaqişənin hələ uzun illər ləng variantda davam etməsində maraqlıdır, çünki bu, Rusiya Federasiyasını tükəndirir və onu Çindən tamamilə asılı vəziyyətə salır, Qərbi tükəndirir, silahlı qüvvələrini və imkanlarını gərginləşdirir. Burada yeni heç nə yoxdur.
Məncə, Çinin üzünə tüpürən Putin oldu. Biz Si Cinpinin Moskvaya səfərini müzakirə edəndə dedik ki, nələrsə səhv gedir. Putin Si Cinpini hava limanında qarşılamağa gəlmədi, Mişustini göndərmədi, amma heç kimin tanımadığı Baş nazirin müavinlərindən birini göndərdi. Putin daha sonra Çinin planı ilə bağlı açıqlamalarına güldü. Si Cinpin isə diplomatik davrandı, Putini bir növ trolladı və bu yolla o, Çinin kimin qalacağına, kimin qalmayacağına qərar verə biləcək güc olduğunu göstərdi. Kadrlara baxın, hər ikisinin üzü turşumuşdu. Əbədi dostluq yoxdur. Əgər Putin dostluğa inanırsa, deməli, o, Çinlə bağlı heç nə başa düşmür. Şərqdə dostluq haqqında nə qədər təmtəraqla danışan varsa, ona daha az inanmaq lazımdır.
Onu da deyim ki, Cinpinin Moskvaya səfərindən əvvəl Çində mediası yeni xəritələr nəşr etdi, burada bir milyon kvadrat kilometrdəki bütün adları Çinin tərkibində göstərildi. Prinsipcə, hər şey göründüyü qədər deyil.
Mən Çinin davranışını başa düşürəm, çünki Çin böyük bir dünya gücüdür, 1,4 milyard insan, ABŞ-dan bir qədər kiçik iqtisadiyyata malikdir, dünyanın ikinci iqtisadi gücüdür. Putin indi tamamilə ondan asılıdır, çünki o, Qərblə gərgin münasibətdədir və indi onun yeganə iqtisadi tərəfdaşları var – Hindistan və Çin. Baxmayaraq ki, Çin hələ də Rusiyanın ən mühüm potensialı və strateji düşmənidir. Çinin Sibir və Uzaq Şərqə iddiaları var, amma Rusiya ilə döyüşmək fikrində deyil. Sadəcə hər şeyi iqtisadi cəhətdən alır.
– Lukaşenko və Şoyqu hansı oyunu oynamağa başladı? Söhbət Belarus Prezidentinin Rusiyadan təhlükəsizlik zəmanəti tələb etməsi haqda bəyanatından gedir…
– SSRİ dağılanda dörd sovet respublikası var idi – Qazaxıstan, Ukrayna, Belarus və Rusiya. Onlardan üçü (Qazaxıstan, Ukrayna, Belarus), Budapeşt Memorandumuna əsasən, nüvə silahlarından və daşıyıcılarından imtina edərək, onları ABŞ və Böyük Britaniyanın təhlükəsizlik zəmanəti ilə Rusiya Federasiyasına verib. Bu mənada hər şey çox məntiqlidir. Amma Lukaşenko və Putin nüvə silahlarının Belarus ərazisinə qaytarılması haqqında danışmağa başlayırsa, bu, Memorandumun pozulmasıdır. Bu, həm də 1968-ci ildə imzalanmış Nüvə Silahlarının Yayılmaması Müqaviləsinin pozulmasıdır. Onlar elə göstərməyə çalışırlar ki, Belarus nüvə dövləti olub və burada heç bir yayılma yoxdur.
Əgər Belarus bunu edərsə, o zaman Ukrayna da deməlidir: “Nüvə silahlarımızı qaytarın, əgər onları bizə qaytarmasanız, Budapeşt Memorandumunu ləğv etdiyiniz üçün bizim özümüzün onu yeniləməyə rəsmi hüququmuz var”. Ukraynada bütün potensial, nüvə yanacağı və uranın zənginləşdirilə biləcəyi stansiyalar var, Dneprdə nüvə silahı daşıyıcıları istehsal edən müəssisə var. Ukrayna beş ildən sonra çox asanlıqla nüvə dövlətinə çevrilə bilər. Bu, beynəlxalq hüquqla tənzimlənir. Əgər beynəlxalq sənədi ləğv edirlərsə, 1994-cü ildə Ukraynanın sahib olduğu bütün hüquqlar ona qayıdacaq.
