Türkiyədə gəziləcək, görüləcək o qədər cənnət məkanlar varki, saymaqla, yazmaqla bitirmək mümkün deyil. Belə gözəl məkanlardan biri də turistlərin sevimli məkanına çevrilən Giresundur.
Dağların ətəyində düzülmüş yamyaşıl yaylaları, Qara dənizə baxan heyranedici qalaları, Aralıq dənizi və Egey dənizinə bənzəyən mavi bayraqlı çimərlikləri ilə Giresun ən çox sevilən məkanlardan biridir.Tirebolu, Bulancak, Keşap və Espiye kimi Qara dəniz sahili boyunca yerləşən turistik rayonları ilə hər il yüz minlərlə turistə ev sahibliyi edən Giresun, yaşıl və mavinin qovuşduğu mənzərəsi ilə hər mövsüm xoş səyahət təklif edir.
Giresun qalası, Tirebolu qalası, Andoz qalası və Eynəsil qalası kimi yüz illər boyu toxunulmaz qalan nəhəng qalaların şəhəridir Giresun… Gözəl təbiəti ilə dünyaya meydan oxuyan Giresunda o qədər gəziləcək yerlər varki, bunu bir yazıya sığışdırmaq, oxucularımıza təqdim etmək mümkünsüzdür.
Giresun Türkiyənin şimal-şərqində Qara dəniz bölgəsində, Trabzon şəhərindən təxminən 175 km qərbdə bir şəhərdir. Giresun vilayətinin və Giresun rayonunun mərkəzidir. Əhalisi rəsmi statistikaya görə 147,682 nəfərdir. Tarixi olduqca zəngin olan bu şəhəri formalaşması isə 4000 ili ötür.
Giresun (yun. Κερασούντα, romanlaşdırılmış: Kerasunta) adlanır. Bu şəhərin əsas gəliri isə turizm və fındıqdır. Giresunun emblemində altı element var: dağ, dəniz, qala, gilas, fındıq və balıq. Dünyanın dörd bir yanına fındıq yüklü gəmilər buradan yola çıxır. Çünki dünyada fındıq istehsalının 73 faizini verən Türkiyənin əsas fındıqçılıq mərkəzi Giresundur. Bu torpaqda gilas da çox yetişdiyindən Giresun öz adını yabanı gilas sortu olan “kiraz” sözündən alıb. Türklər deyirlər ki, gilas bütün dünyaya buradan yayılıb.
Şəhərin nə zaman salınması tarixçilər arasında fikir ayrılığı yaradır. Bəzi tarixçilər bu qədim şəhərin eradan 2000 il əvvəl inşa edildiyini qeyd edir. Yunan müstəmləkəçiliyindən əvvəl bölgədə Qara dənizin yerli tayfalarının olduğu məlumdur və Het mənbələrində çətənə becərən “Kaşka” adlı döyüşçü xalqın adı çəkilir. Eramızdan əvvəl VII əsrdə Kolxida ölkəsində Miletli kolonistlər tərəfindən əsası qoyulmuş şəhər mərkəzinin ətrafında Kolx (Tzan/Laz) xalqına məxsus kəndlər var idi. Eramızdan əvvəl VI əsrdə Fars İmperatorluğu tərəfindən zəbt edilən bölgə Makedoniyalı İskəndərin Fars İmperiyasını darmadağın etməsindən sonra azad edilib. Daha sonra Pontus Krallığı tərəfindən ilhaq edilən bölgə, digər Şərqi Qara dəniz şəhərləri kimi Zela döyüşündən sonra Roma İmperatorluğu tərəfindən işğal edilmiş və 1300 il davam edəcək bir Romanlaşma prosesinə girmişdir.
Köhnə adı yunanca olan şəhərin adı: “Kerasounta” (Κερασούντα), “Pharnacia”, “Choerades”, sonralar Roma və Bizans hakimiyyəti altında “Kerasous” və ya “Cerasus” olaraq dəyişdirildi. Kerasus yunanca “buynuz” deməkdir və yarımadanı təsvir etmək üçün istifadə edilmişdir.”Ounta” şəkilçisi ilə Kerasousa çevrilən şəhərin adı daha sonra “Kerasunt” kimi tələffüz edilmişdir. Pontus dövlətinin süqutundan və Roma hakimiyyətinin başlanmasından sonra Giresun bölgəsinin yerli tayfaları tez bir zamanda assimilyasiyaya uğrayaraq tarix səhnəsindən itiblər. Lakin Roma və Bizans mənbələrində bölgə əhalisi Can (Tzan) adlandırılmağa davam etmişdir. Roma dövründə Giresun Qara dənizin çox əhəmiyyətli bir şəhəri idi. Bu dövrdə şəhər o qədər inkişaf etdi ki, öz adına pul zərb etmək səlahiyyətinə sahib oldu.
Giresun 1397-ci ildə türkmən bəyləri Əmiroğlu Süleyman bəy və Pir Kadem Çakır bəy tərəfindən fəth edilmiş və o vaxtdan bəri işğal edilməmişdir. Sonrakı illərdə Osmanlının 1461-ci ildə Trabzon imperiyasını fəthi ilə Giresun da Osmanlı İmperatorluğunun hakimiyyəti altına keçdi. 1500-cü illərin siyahıyaalma kitablarında Giresun və ətrafı (Koyulhisar/Büyükliman/Vakfıkebir) Vilayəti Çepni olaraq ortaya çıxdı və xüsusi bir idarə tərəfindən idarə edildi. Beyliklər dövründən (1461) sonra Osmanlı İmperatorluğunun Trabzon vilayətinə bağlı olan Giresun 1920-ci ildə Ordu, Tirebolu və Görele rayonları ilə birləşdirilərək Giresun Sancağı yaradılmışdır. 1923-cü ildə əyalətə çevrildi.
1923-cü ildəki mübadilə ilə xristian əhalisini itirən şəhərdə ticarət həyatı tamamilə müsəlman əhalinin əlinə keçdi. Bu dövrdə rayonun əsas iqtisadi fəaliyyəti olan fındıq istehsalının əkin sahələri artırılmışdır. 1926-cı ildə Giresun Ticarət Birjası və Kızılay Giresun şöbəsi açıldı, 26 iyul 1938-ci ildə Fındıq Kənd Təsərrüfatı Satış Kooperativləri Dərnəyi (Fiskobirlik), 1944-cü ildə Şebinkarahisar Dövlət Xəstəxanası, 1959-cu ildə Tirebolu Çay Fabriki quruldu. 1962 və 1970. Giresun Fındıq Emalı Müəssisələri və SEKA Aksu Kağız Zavodu, 1971-ci ildə Doğankent Su Elektrik Stansiyası, 1976-cı ildə Giresun Peşə Liseyi fəaliyyətə başladı. Giresun Universiteti 2006-cı ildə quruldu. Giresun Universiteti Tibb Fakültəsi 2007-ci ildə yaradılmışdır.
2007-ci ildə Aydınlar kəndi, 2008-ci ildə Küçükköy, Çaykara və Dəmirci kəndləri, 2013-cü ildə adı Cümhuriyyət Mahallesi olaraq dəyişdirilən Çalış kəndi Giresun Bələdiyyəsinə birləşdirilib.
Giresuna səfər etmək istəyənlər əsasən haranı gəzəcəklərini fikirləşirlər. Əslində bu turizm şəhərinə ilin istənilən zamanı səfər etmək mümkündür. Giresun həm yay, həm də qış turizmi üçün əlverişlidir. Hər il bu şəhərə yüzminlərlə turist gəlir. Oxucularımız üçün maraqlı olduğunu nəzərə alıb Giresunun ən gəzməli və görməli yerlərini təqdim edirik.
1- Bulancak
Qara dəniz sahilində, Giresundan cəmi 17 kilometr aralıda yerləşən Bulancak rayonu, çoxəsrlik tarixi binaları və dərin mavi suların ləzzətini ala biləcəyiniz sahil xətti ilə günübirlik səyahətlər üçün ən ideal yerlər arasındadır. Bulancaq 50 min əhalisi olan möhtəşəm gözəlliyə malik bir ərazidir. Yamyaşıl təbii gözəllikləri və təmiz havası ilə diqqət çəkən Bulancak, bölgənin ən çox ziyarət edilən yaylalarından biri olan füsunkar Paşakonağı yaylası ilə xüsusilə yaz və yay aylarında yüzlərlə insanı özünə cəlb edir.
2- Tirebolu
Yaşılla mavinin qovuşduğu füsunkar gözəlliyi, sakit və dinc atmosferi ilə təkcə Giresunun deyil, Qara dəniz bölgəsinin də ən məşhur bayram cənnətlərindən birinə çevrilən Tirebolu cəmi 40 dəqiqəlik məsafədədir. Füsunkar Qara dəniz mənzərələri ilə birlikdə xoş bir günlük səyahət edə biləcəyiniz Tireboluda təmiz çimərlikləri ilə çox məşhur olan Tirebolu çimərliyində, Beygir Kumu çimərliyində və Uzunkum çimərliyində dənizin dadını çıxara, axşam gəzintilərinə çıxa bilərsiniz. Tirebolu sahilində qırmızı gün batımı mənzərələri ilə müşayiət olunur.
3- Görele
Giresunun Qara dəniz sahilində digər məşhur tətil cənnəti olan və Qara dənizin İncisi adlanan Görele şəhərdən təxminən 62 kilometr uzaqlıqdadır. İstənilən saatlarda mövcud olan mikroavtobuslarla rayona rahatlıqla çata və xoş səyahət edə bilərsiniz. Giresun limanından qalxan tur gəmiləri ilə sahilləri kəşf edə biləcəyiniz Görele, füsunkar təbiət möcüzələri ilə təbiət səyahətləri üçün ən əhəmiyyətli ünvanlardan biridir.
Qarla örtülmüş dağ mənzərələri arasında paraşütlə uça biləcəyiniz Dokuzgöz Milli Parkı və buludlarla əhatə olunmuş dağ yamacında uzanan məşhur Sis Dağ Yaylası kimi təbiətsevərlərin kəşf etməli olduğu bir çox gözəlliklərə ev sahibliyi edən Görele də ev sahibidir. Yaz aylarında mavi dənizin ləzzətini ala biləcəyiniz Deliklitaş çimərliyinə və Denizkızı çimərliyinə 2017-2018-ci ilin məşhur istirahət mərkəzlərindən biridir.
4 – Casus
Giresundan cəmi 30 dəqiqəlik məsafədə yerləşən Espiyedə Qara dəniz sahili boyunca çimərlikdə və yüzlərlə illik tarixi binalar arasında unudulmaz bir günlük səyahət edə bilərsiniz. Mahalın girişində bölgəyə və dənizə baxan hündür təpənin üzərində ucalan Andoz qalasının divarlarından panoramik mənzərələri izləməyi tövsiyə etdiyimiz Espiyedə Kanun körpüsü, Kanun körpüsü kimi tarixi sərvətləri də görə bilərsiniz.
5- Şebinkarahisar
Giresunda kəşf edə biləcəyiniz başqa bir gözəl rayon Şebinkarahisardır. Dağ yamaclarında düzülmüş yaşıl yaylaları, toxunulmamış təbii gözəllikləri və tarixi binaları ilə həm təbiətsevərlərin, həm də tarix həvəskarlarının mütləq ziyarət etməli olduğu yerdir. Rayonda B.C. Roma dövründə 1-ci əsrdə tikilmiş və heyrətamiz mənzərəsi ilə Giresunun simvollarından birinə çevrilmiş Şebinkarahisar qalasını ziyarət etməkdən həzz ala bilərsiniz.
Mədəniyyət turları ilə tez-tez ziyarət edilən qayalara oyulmuş təsirli Məryəm Manastırı, 1874-cü ildə inşa edilən Licese Kilsəsi, erkən Osmanlı memarlıq xüsusiyyətlərini görə biləcəyiniz 12-ci əsrə aid Fahrettin Behramşah məscidi və Fatih məscidi. , 1473-cü ildə Otlukbeli döyüşündən sonra Fatih Sultan Mehmetin xatirəsinə inşa edilən Şebinkarahisarda yaxından görə biləcəyiniz tarixi xəzinələr arasındadır. Dikmetaş Göletinin təmiz havasında gəzə və balıq tuta biləcəyiniz Şebinkarahisarda Mustafa Kamal Atatürkün 1924-cü ildə səfəri zamanı qaldığı və sonradan muzeyə çevrildiyi Atatürk Evi və Muzeyini də ziyarət edə bilərsiniz.
6. Giresun qalası
O, şəhərin simvoluna çevrildi və e.ə. 2-ci əsrdə Pontus Yunan Dövlət Kralı I Farnekes tərəfindən inşa edildiyi düşünülən Giresun qalası möhtəşəm mənzərəsi ilə şəhəri ziyarət edərkən dərhal diqqətinizi çəkəcək tarixi bir xəzinədir. Şəhərə baxan bir nöqtədə vulkanik qaya kütləsi üzərində inşa edilən və təbii mühafizə zonası kimi qorunan Giresun qalası Qara dənizin panoramik mənzərələrini seyr edə biləcəyiniz divarları ilə yerli və xarici turistlərin ilk ziyarət etdiyi yerlər sırasındadır.
Uzun tarixi boyunca Romalılardan Osmanlılara qədər bir çox sivilizasiyanın istifadə etdiyi və ətrafında Osmanlı dövründən qalan məqbərələri görə biləcəyiniz qalanın daxili hissələrini gəzə bilərsiniz.
Bir sözlə Giresun tarixin bütün gözəlliklərini özündə qoruyub saxlayıb. Bu gözəlliklər içərisində şəlalələr, uca dağlar, ucu-bucağı bilinməyən yaylalar xüsusi yer tutur. Cənəti görmək heç zaman gec deyil. Elə isə yolunuzu Giresuna salın…
Qoşqar Salmanlı
