Türk dünyasının çoxəsrlik mədəni kimliyinin daşıyıcısı və ortaq mirası olan Dədə Qorqud Bayburtda Beynəlxalq Dədə Qorqud Mədəniyyət və İncəsənət Festivalı ilə anılır. Türk dünyasının ortaq dəyəri olan Dədə Qorqudun bənzərsiz irsinin 17-23 iyul tarixləri arasında 27-ci dəfə xatırlanacağı bu festivalda minlərlə yerli və xarici iştirakçı bir araya gələcək.
Dədə Qorqud Türk mədəniyyətinin ən mühüm simvollarından biridir. Ən qədim türk dastanı olan Dədə Qorqud kitabında bəhs edilən qəhrəmanlıq hekayələri bu günə qədər türk tarixinə və mədəni keçmişinə işıq salmağa davam edir.
Əfsanəyə görə Dədə Qorqudun məzarının yerləşdiyi Bayburt məşhur müdrikin bənzərsiz irsinə diqqət çəkmək üçün 1994-cü ildən başlayaraq iyul ayının üçüncü həftəsində keçirilən Beynəlxalq Dədə Qorqud və İncəsənət Festivalına ev sahibliyi edir. Xüsusilə türk dünyasında maraqla izlənilən ziyafət Bayburtun ən əhəmiyyətli mədəniyyət tədbirləri arasındadır.
Türk dünyasını bir araya gətirən şənliklər
Şənlik ənənəvi olaraq Masat kəndindəki Dədə Qorqud türbəsinin ziyarəti ilə başlayır. Dədə Qorqudun UNESCO tərəfindən Qeyri-Maddi Dünya Mədəni İrs Siyahısına daxil edilməsi ilə daha da əhəmiyyət kəsb edən festivalda cirit oyunları, yerli yeməklərin təqdimatı, rəsm və əl işləri sərgiləri, konsertlər, folklor tamaşaları, qiraət, konfranslar və s. panellər və mədəni tədbirlər keçirilir.
Türk dünyasını öz tarixi ilə tanış etmək baxımından əhəmiyyətli bir sosial məsuliyyət təşəbbüsü olan Beynəlxalq Dədə Qorqud Mədəniyyət və İncəsənət Festivalına ölkənin hər yerindən və Türk Cümhuriyyətlərindən bir çox vacib şəxslər, xalq rəqsləri kollektivləri, sənətçilər və akademiklər dəvət olunur. Bir həftəlik şənliklərə bu il təxminən üç yüz min yerli və xarici iştirakçının qatılması gözlənilir.
Nəsildən-nəslə keçən hekayələr
Türk dünyasının “müdrik əcdadı” kimi qəbul edilən Dədə Qorqudun adına və aforizmlərinə türk dastan və hekayələrində rast gəlmək mümkündür. Bu hekayətlərdə və müxtəlif rəvayətlərdə türk müdrikindən bəzən “Qorqud” və ya “Qorqud Ata” kimi bəhs edilir. Halbuki Dədə Qorqud türk ədəbiyyatında onun adını daşıyan hekayələrin dastançısı kimi tanınır.
Bundan əlavə, türk xalq qəhrəmanlarının hekayələrinin danışıldığı Dədə Qorqud hekayələri türk dili və ədəbiyyatının mühüm əsərlərindəndir. Türklərin keçmiş həyatına dair mühüm ipucları verən bu hekayətlərdə türk boylarının adət-ənənələri, ailə və əxlaqi quruluşları haqqında da ətraflı məlumatlar yer alır. Hekayələri yazmaqda məqsədin bu məlumatları gələcək nəsillərə ötürmək olduğu düşünülür.
Dədə Qorqud hekayələri ilə dildən-dilə, nəsildən-nəslə ötürülən dəyərlər bu gün də türk mədəni yaddaşında öz canlılığını qoruyub saxlayır. Hekayələr keçmişlə bu gün arasında mədəni bağın güclənməsinə, mədəni davamlılığın təmin edilməsinə, mənsubiyyət və kimlik anlayışlarının gələcəyə daşınmasına töhfə verir.
Bu baxımdan türkdilli ölkələri birləşdirən amil olan Dədə Qorqud irsi 2018-ci ildən UNESCO-nun Qeyri-Maddi Dünya Mədəni İrs Təmsilçi siyahısındadır.
