Uzun bir tarixi dövrü əhatə edən Azərbaycan-Qazax ədəbi əlaqələri hər iki xalqın dövlət müstəqilliyini bərpa etdikdən sonrakı dövrdə yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoydu. Azərbaycan və Qazaxıstan dövlət başçılarının qardaşlıq, dostluq və əməkdaşlığa əsaslanan əlaqələri ölkələrimizin təkcə sosial-iqtisadi həyatı üçün deyil, həm də ədəbi-mədəni əlaqələrin dinamik inkişafı üçün möhkəm zəmin yaratmışdır.
Tarixə nəzər saldıqda görürük ki, qazax və Azərbaycan xalqlarının ictimai-siyasi birliyinin, o cümlədən mədəni-ədəbi əlaqələrinin tarixi bu xalqların tarixi qədər qədimdir. Əsrlər boyu davam edən bu əlaqələr bu gün daha da sıx və əhatəli şəkildə davam etdirilir. Xalqımızı dərin mənəvi bağlarla birləşdirən “Kitaplı Dədə Qorqud” dastanımız, qazax nəğmələri “Qorqud”, dahi qazax şairi və mütəfəkkiri Abay Kunanbayevin dahi Azərbaycan klassikləri Nizami və Füzulinin yaradıcılığından bəhrələndiyi əsərlər kimi dəyərləndirilə bilər. bu hekayənin təməl daşı. bu əlaqələr.
Böyük qazax ziyalıları Çolkan Vəlixanov, İbray Altınsari, Abay Kunanbayev və Mirzə Fətəli Axundzadə, Abbasqulu Ağa Bakıxanov, İsmayıl bəy Qutqaşınlı, Həsən bəy Zərdabi kimi Azərbaycan ziyalılarının ədəbi-bədii fikir və fəaliyyətindəki yaxınlıq bunun göstəricisidir. Bu, bizim ədəbi əlaqələrimizin daha dərin keçmişə söykəndiyini göstərir.
Dövlət müstəqilliyi əldə etmiş ölkələrimiz arasında birbaşa diplomatik əlaqələr qurulduqdan sonra xalqlarımızın mənəvi-ədəbi əlaqələri daha da intensivləşmişdir.
Hazırda Qazaxıstanda iki yüz mindən çox azərbaycanlı yaşayır. Onlar bu ölkənin elm, ədəbiyyat, incəsənət, kənd təsərrüfatı və digər sahələrdə çalışır, ictimai-siyasi həyatla yaxından maraqlanırlar.
Azərbaycan ilə Qazaxıstan arasında diplomatik əlaqələr 1992-ci il avqustun 30-da qurulub. 1993-cü ilin yanvarında Azərbaycanda Qazaxıstanın, 2004-cü ilin martında isə bu ölkədə Azərbaycanın səfirlikləri açılıb. 2008-ci ilin sentyabrında Qazaxıstanın Aktau şəhərində Azərbaycanın Baş Konsulluğu açılıb.
Sevindirici haldır ki, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tamamlayan işğaldan azad edilmiş Füzuli şəhərində Qazaxıstan hökuməti tərəfindən Kurmanqazı Yaradıcılıq İnkişaf Mərkəzi tikilib və qardaş ölkənin bu addımı Azərbaycan Prezidenti və xalqı tərəfindən yüksək qiymətləndirilib.
İki ölkə arasındakı dostluq, qohumluq və qardaşlıq münasibətlərinin ən gözəl məqamlarından biri də Qazaxıstanın paytaxtı Astana şəhərinin mərkəzi küçələrindən birinin Ulu Öndər Heydər Əliyevin adının verilməsidir. Digər məsələlərlə yanaşı, Qazaxıstanın Lev Qumilyov adına Avrasiya Milli Universitetində Ümummilli Lider Heydər Əliyev adına Mədəniyyət Mərkəzinin açılışı da bu qardaşlığın bariz nümunəsidir.
Azərbaycan-Qazaxıstan münasibətlərinin ümumi mənzərəsini əks etdirən toplunun nəşri, Abay Kunanbayevin tək nəsrlə yazılmış “Əqliyar” əsərinin tərcüməsi, Bakı Dövlət Universitetində “Abay Kunanbayev adına Qazax dili, tarixi və mədəniyyəti mərkəzi”nin fəaliyyətə başlaması, Muxtar. Auezovun “Abay” romanı, Rollan Seysenbayevin “Yerin çökdüyü gün” romanı, qazax xalq dastanı “Koblandı Batır”ın da yer aldığı Oljas Süleymanovun “Az ya” romanının doğma türkcəmizə tərcüməsi, Rollan Seysenbayev, Cambul Cabayev Azərbaycanda, Oljas Süleymanovun, A.Alimcanovun yubileylərinin dövlət səviyyəsində qeyd olunması, onların yaradıcılığına həsr olunmuş elmi sessiyaların təşkili, nəşr olunan kitabların Azərbaycan oxucusuna çatdırılması bu əlaqələrin getdikcə möhkəmləndiyini göstərir.
Ötən əsrin 90-cı illərindən başlayaraq hər iki ölkənin mədəniyyət siyasətinin tərkib hissəsi kimi vurğulanan ədəbi əlaqələr bu gün yüksələn xətlə inkişaf mərhələsinə qədəm qoyub. Ümummilli lider Heydər Əliyevin, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin, Qazaxıstanın sabiq Prezidenti Nursultan Nazarbayevin, hazırkı Prezident Qasım Comərd Tokayevin, hər iki dost ölkəni və bütün dövlətlərarası ittifaqları təmsil edən yüksək səviyyəli nümayəndə heyətlərinin qarşılıqlı əlaqədə olduqları ürəkaçan tədbir. ödənişlər realdır. Azərbaycan və qazax ədəbiyyatına diqqət yetirin. Ümummilli lider Heydər Əliyevin “Oljas təkcə qazaxlar üçün deyil, bütün türk xalqlarının ədəbiyyatı üçün gərəkli şəxsiyyətdir” sözləri bu gün Qazaxıstanda böyük iftixar hissi ilə danışılır. Oljas Süleymanov ulu öndərlə dostluğunu həmişə xatırlayır və “mən bu dostluğu ürəyimdə daşıyıram” deyir. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin sərəncamı ilə görkəmli qazax mütəfəkkiri Oljas Süleymenov “Şöhrət” və “Dostluq” ordenləri ilə təltif edilib, o, sonradan qazax yazıçılarının Azərbaycan türkcəsinə tərcüməsi haqqında dövlət sərəncamı verib. Bu günlərdə Astanada keçirilən “Böyük səhra” Beynəlxalq Humanitar Forumunun nəticələrinin xalqlarımız arasında ədəbi əlaqələrin inkişafına təkan verdiyini müşahidə edirik.
Bu gün hər iki ölkədə fəaliyyət göstərən diplomatik qurumların – səfirliklərin mədəni və sosial əlaqələrə verdiyi dəyər ölçüyəgəlməzdir.
Bu mənada Qazaxıstanın Azərbaycandakı səfirliyinin fəaliyyətinə, mədəni tərəqqi istiqamətində göstərdiyi səylərə, xüsusilə də cənab səfir Alim Bayelin Azərbaycan türkcəsini dərindən bilməsinə, iştirak etdiyi görüşlərdə Azərbaycan dilində danışmasına, Azərbaycan dilinə hörmətinə böyük əhəmiyyət veririk. türk. Səfirliyin Azərbaycan türkcəsində rəsmi yazışmaları.
Professor Doktor. Xanım Aktotı Raimkulovanın rəhbərliyi ilə Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu tərəfindən həyata keçirilən işlər ölkəmizin mədəniyyətinə, incəsənətinə,Ədəbiyyat və musiqi arasında mənəvi körpü yaratdığını yüksək qiymətləndiririk.
Bu günlərdə “Mahmud Kaşqarlı Beynəlxalq Fondu”nun layihəsi olaraq çağdaş qazax ədəbiyyatının aparıcı nümayəndələrindən biri, istedadlı şair, Qazaxıstan Dövlət Mükafatı laureatı Uluqbey Esdevlatın şeir kitablarını nəşrə hazırlayırıq. və Qazaxıstanın fəxri mədəniyyət işçisi, Beynəlxalq “Alaş” mükafatı laureatı Devletgeray Kapoğlu ilə xalqlarımız və ədəbiyyatlarımız arasında mədəni əlaqələrə töhfə verməyə çalışdıq. Ümid edirik ki, mədəniyyətə əsaslanan bu əlaqələr ölkələrimiz arasında qardaşlığın, birliyin və bərabərliyin daha da möhkəmlənməsinə xidmət edəcəkdir.
Cavanşir Feyziyev, Milli Məclisin deputatı, fəlsəfə elmləri doktoru
