ABŞ-da Prezident Donald Trampın yenidən hakimiyyətə gəlməsi ilə paralel olaraq idarəetmə fəlsəfəsində köklü dəyişikliklər müşahidə olunur. İndi təkcə siyasətçilər deyil, tarixçilər, mədəniyyət institutları və iqtisadçılar da diqqətlə izləyirlər: Tramp administrasiyası sadəcə ölkəni deyil, onun tarixini, yaddaşını və faktlara əsaslanan idarəçiliyi də öz iradəsinə tabe etdirməyə çalışır. CNN-də Aaron Blake-in dərc etdiyi son təhlil bu iddianı əyani nümunələrlə sübut etməyə çalışır.
Mart ayında Tramp “Amerika tarixində həqiqətin və sağlam düşüncənin bərpası” adlı fərman imzaladı. Fərmanın zahiri məqsədi “ideoloji yönlü təhriflərə qarşı çıxmaq” idi. Amma çox keçmədən bu təşəbbüsün real nəticələri ortaya çıxmağa başladı. Smitsoniyanın Milli Amerika Tarixi Muzeyində yerləşən “Prezidentin Səlahiyyətlərinin Məhdudlaşdırılması” bölməsində Trampın iki impiçment hadisəsinə dair məlumat lövhəsi yığışdırıldı.
Muzey bunu “miras məzmunun nəzərdən keçirilməsi” ilə izah etsə də, The Washington Post bu dəyişikliklərin Ağ Evin təzyiqi ilə baş verdiyini yazdı. Trampın fərmanında işlədilən “uyğunsuz ideologiyaların aradan qaldırılması” kimi qeyri-müəyyən ifadələr bu qərarların siyasi motivasiyasını göstərir.
Tarixin “təmizlənməsi” ilə kifayətlənməyən Tramp administrasiyası indi də statistik məlumatların formalaşdırılmasına müdaxilə etməyə başlayıb. Avqustun 1-də ABŞ Əmək Statistikaları Bürosunun rəhbəri Dr. Erika McEntarfer işdən çıxarıldı. Bu, həmin qurumun son 15 ilin ən zəif üç aylıq məşğulluq rəqəmlərini təqdim etməsindən dərhal sonra baş verdi.
Tramp açıq şəkildə “biz bu rəqəmlərə inanmadıq” deyərək rəhbərin vəzifədən uzaqlaşdırıldığını bəyan etdi. Respublikaçı senatorların bəziləri bu addımı “tələsik və təhlükəli” adlandırdı. Senator Liza Mörkowski və Rand Paul isə bu kimi addımların gələcəkdə etibarlı məlumatların belə şübhə altına düşməsinə səbəb olacağını vurğuladılar.
Trampın tarixə və ictimai rəyə təsir etmək istəyi təkcə muzey və statistik qurumlarla məhdudlaşmır. Onun “yaddaş siyasəti” daha geniş və sistematik yanaşmaya əsaslanır:
6 Yanvar hadisələrinin iştirakçıları “vətənpərvər girovlar” kimi təqdim edildi və əfv olundular.
DEI (Diversity, Equity, Inclusion) proqramlarının ləğvi adı altında qara və qadınların təmsilçiliyi hədəfə alındı.
Azad söz və etiraz hüquqları “qanunsuzluq” kimi xarakterizə edildi.
Ədalət sisteminə təzyiqlər artdı: Trampın xoşlamadığı hakimlərə qarşı kampaniyalar aparıldı.
Müdafiə Nazirliyindən onunla ziddiyyətə düşən hərbçilərin portretləri yığışdırıldı.
Müstəqil dövlət nəzarətçiləri – inspector general-lar geniş miqyasda vəzifədən kənarlaşdırıldı.
Sonda yaranan mənzərə budur: Tramp administrasiyası təkcə dövlət idarəçiliyini deyil, eyni zamanda onun “həqiqət aparatını” da öz nəzarəti altına almaq niyyətindədir. Tarix muzeylərindən tutmuş statistik ofislərə qədər hər kəsə aydın mesaj verilir – əgər təqdim etdiyin məlumat Trampın xoşuna gəlmirsə, öz yerini və gələcəyini təhlükədə hiss edə bilərsən.
Belə bir sistemdə obyektiv bilik və etibarlı faktlar yerini şəxsi maraqlara uyğun “alternativ reallığa” verir. Və bu, təkcə Amerika demokratiyası üçün deyil, qlobal informasiya və demokratiya təhlükəsizliyi üçün də ciddi həyəcan siqnalıdır.CNN
