Türkiyənin cənnəti deyirlər Dənizliyə… Tarixin bu əzəmətli şəhəri minillik boyu, dünyanın yaranışından bu dünyaya tama.a edir. Öz gözəlliyi ilə Dənizli cənnəti də meydan oxuyur. Dənizlini elə ilk görəndə aşiq olursan. Tarixi ilə, gözəlliyi ilə, termal suları ilə Dənizli cənnətin özüdür. Dənizli 1.000.000-dan çox əhalisi olan Türkiyənin Qərbi Kiçik Asiyanın əyalət mərkəzidir.Bu şəhərin tarixi olduqca maraqlıdır.
Dənizlinin əsası bizim eranın 150-ci ilində xanlar, şahlar, varlı insanlar tərəfindən qoyulmuşdur. Bunun sübutu da, Dənizlidəki yüzlərə arxeoloji qazıntılardır. Bura vaxtilə şahların iqamətgahı olub və onların sarayları indi də qalıb. Bura vaxtilə bir çox dövlətlərin paytaxt və yaxud mərkəz şəhəri olub.
Dənizli həm də tarixin ən acılı günlərinə şahidlik edib. 1983-cü ildə əkin sahəsini belləyən bir qadının beli yerdən çoxlu insan sümüyü çıxarır. Qadın əvvəlcə elə bilir ki, bu mal-qaranın, itin sümüyüdür. Bir az sonra yenə belə olur və sümüklərin arasında insan başı da vardı. O bunu anlayır və kənd camaatını, digər sahələrdə yer belləyənləri çağırır. Bunu bilən Dənizli Tarix İnistitutunun üzvləri həmin kəndə gəlir. Sən demə bu 19-cu əsrdə ermənilərin işgəncə ilə öldürdüyü soyqırım qurbanlarının məzarlığı aşkar edilir. Beləliklə bir daha erməni vəhşilərinin iç üzü ortaya çıxır.
Dənizli Egey dənizi ilə Aralıq dənizi arasında bir şəhərdir. Şəhərdə 19 rayon var. Əsas turistik yerlərdən biri də Pamukkaledir. Şəhərin əsası eramızdan əvvəl III əsrdə qoyulmuşdur. Yunanıstan kralı tərəfindən qurulmuşdur.
Pamukkalenin ən məşhur cazibəsi, şübhəsiz ki, qar kimi ağ travertin terraslarıdır. Bu, “pambıq qala” mənasını verən Pamukkale adının mənşəyidir.
İnanırıq ki, Pamukkaleyə ilk baxışdan aşiq olacaqsınız. 2000 il əvvəl krallıq edən Pergamon bu cazibəyə müqavimət göstərməyin əhəmiyyətsiz olduğunu dilə gətirib.
Bu müddət ərzində Zeit Hierapolis isti bulaq və sağlamlıq mərkəzi kimi xidmət edirdi və onun isti bulaqlarının müalicəvi xüsusiyyətlərə malik olduğuna inanılırdı. Anadolunun müxtəlif yerlərindən min illərdir sağlamlıq və gözəllik axtarışında olan insanlar buraya gəliblər.Dənizliyə səfər edənlər mütləq Pamukkaleni, dünyada “Ağ cənnət” kimi tanınan bu tarixi və möcüzəli yeri mütləq görməlidirlər. Sahib olduğu pambıq kimi ağ travertenləri (sudakı kirəcin əmələ gətirdiyi qabarmalar), şəfalı suları, Hierapolis antik şəhəri və tarixi əsərləri ilə dünyanın 8-ci möcüzəsi olan Pamukkale UNESCO tərəfindən Dünya Mədəni İrs siyahısına daxil edilib. Günün hər saatında fərqli bir gözəlliyə bürünən Pamukkale xüsusilə gün batan zaman gözqamaşdırıcı, gözəl bir görünüşə qovuşur. Rənglərin adətən rəqs etdiyi bu zaman kəsimində ortaya çıxan mənzərə tək kəlmə ilə möhtəşəmdir.
Şəfalı suları ilə məşhur Pamukkale sağlıq mərkəzi olan Antik hovuz üz və eklem xəstəliklərinin müalicəsində son dərəcə təsirlidir. Antik hovuz “Kleopatranın gözəllik iksiri” kimi də əfsanələrdə yer alıb.
Antik dönəmin inanc və səhiyyə mərkəzi, sağlamlıq mərkəzi olan Hierapolis antik şəhəri sahib olduğu möhtəşəm tikililəri və günümüzə qədər gəlib çatan qiymətsiz tarixi əsərləri ilə mütləq görülməsi lazım olan yerlərdən biridir.
Bu gün də insanlar gözəllik və sağlamlıq üçün termal vannalara üz tuturlar. Min illər əvvəl insanların üzdüyü suya dalıb travertinin möhtəşəm mənzərəsindən həzz ala bilərsiniz.
Halbuki min illər ərzində yaradılmış bu təbii gözəllik kifayət qədər incədir. Buna görə də, yalnız müəyyən hissələr əlçatandır və sularına daxil ola bilər.
Pamukkaledə daha uzun müddət qalmaq və onun müalicəvi sularından yararlanmaq istəyənlər antik şəhər və traverten yaxınlığındakı spa obyektlərində masajdan həzz ala bilərlər.
Ayaqqabı ilə travertin terraslarında gəzməyə icazə verilmir, çünki bu, terrasların rənginin dəyişməsinə və çürüməsinə qismən cavabdehdir.
2. Hierapolis Qədim Şəhər (Hierapolis Antik Kenti)
Hierapolis Kiçik Asiyanın Frigiya çöllərində qədim yunan şəhəridir (bu gün Hinduşka, Pamukkalenin üstündəki təpədə).
Qədim Hierapolis şəhəri yaxşı qorunub saxlanılıb və bu günə qədər inkişaf edə bilib.
Teatr: Səhnə binası logeion və böyük səhnə arxasına malikdir və səhnəyə bağlıdır. Skene Fronsun üç ordeni mərmər blokun podiumunda oturur, burada Apollon və Artemidaya həsr olunmuş bəzəkli korniş var. Bu təsirli Roma teatrı İmperator Septimius Severusun hakimiyyəti dövründə tikilmişdir.
Həvari Filipin məzarı: Teatrın arxasında yerləşir. İsanın 12 həvarisindən biri olan Müqəddəs Filip burada çarmıxa çəkildi. Xristianlıq eramızın 4-cü əsrində rəsmi dinə çevrildikdən sonra Müqəddəs Filipin adına şəhidlik mərasimi təşkil edilmiş və o, öldürülmüşdür. Bu bina dini-mənəvi şəfa ocağı kimi tikilib və səkkizguşəli planlıdır. Müqəddəs Filipin məzarı da mərmərlə döşənmiş ərazidə yerləşir.
Apollon Məbədi və Şəhər Qapısı: Ən məşhur tikililər arasında şəhər darvazasını və Kleopatra hovuzunun yaxınlığındakı Apollon məbədini göstərmək olar. Bu monumental bina Hierapolisin ən mühüm tanrısına həsr edilmişdir. Podiumun istinad etdiyi daxili quruluş əvvəllər məbəd olaraq təyin olundu, lakin sonradan aparılan araşdırmalar onun peyğəmbərlik mərkəzi olduğunu göstərdi.
Platonium: Yeraltı dünyasının Roma tanrısı Plutonun xatirəsinə ibadət yeri. Karbon qazı nisbətən kiçik, havadan daha ağır olan mağaradan çıxır və mağaranın qarşısındakı asfaltlanmış meydançada toplanır. Buna görə də onlara daxil olmaq qadağandır.
Kleopatra hovuzu: Burada Roma xarabalıqlarını əhatə edən isti bulaqlarda çimə bilərsiniz. Aşağı hovuzdakı vəhşi su ilə müqayisədə Misir kraliçası Kleopatranın xoşladığı qədim Kleopatra hovuzu saf, şəffaf və isti sudur. Hovuzda çimin, suyun sağlamlaşdırıcı xüsusiyyətlərini isladarkən yıxılmış sütunlar və digər Roma artefaktları ətrafında diqqətlə gəzin!
Arxeoloji muzey Hierapolisdən: Roma Hamamları Hierapolis qədim şəhərinin ən böyük tikililərindən biridir və 1984-cü ildən Hierapolis Arxeologiya Muzeyi fəaliyyət göstərir. Hierapolisdə aşkar edilən mədəniyyət qalıqları ilə yanaşı, Çürüksu vadisinin Laodikeia, Colossai, Tripoli və Attuda kimi qədim şəhərlərindən də mədəniyyət qalıqları var. Çoxlu irili-xırdalı əsərlərin nümayiş olunduğu muzey üç interyerdən ibarətdir. Bunlar heykəl və sarkofaq zalı, kiçik tapıntılar zalı və teatr tapıntıları zalıdır.
nekropol: Hierapolisin şimal darvazasının qarşısında 1200-dən çox məzar var. Onlar Kiçik Asiyanın ən böyük qədim nekropollarından biridir. Orada ev formalı sarkofaqlar, məbəd formalı evlər və mərhumun qədim qəbirləri, çox vaxt içərisində skamyalı sərdabə var.
kilsə: Hierapolis qədim şəhərinin ən mühüm xristian dini binalarından biridir. Quruluş bir anteroom və atrium olan bir panelə aparır. Vəftiz sahəsinə sağ qapıdan daxil olurlar.
Şimali Bizans Qapısı: Hierapolisin istehkam sisteminin bir hissəsi olan şimal qapısı eramızın 4-cü ilində tikilmişdir.
Tritonlu Fəvvarə Binası: Tritonlu Fəvvarə Binası Apollon Məbədi yaxınlığındakı Fəvvarə Binası ilə birlikdə şəhərin iki böyük abidəsindən biridir.
Latrina: Zəlzələ nəticəsində dağılmış bina indi xarabalıqdadır.
3. Güney Şəlaləsi (Güney Şelalesi)
Güney şəlaləsi Dənizlinin Güney rayonunda yerləşir. Şəlalə və onun ətrafı əsas qoruq əraziləridir. Şəlalə 20 metr hündürlükdən fışqıraraq, misilsiz təbii gözəllik yaradır. Şəlalə suyunun əhəngli olması şəlalə yatağında əhəngdaşı pillələrinin əmələ gəlməsinə səbəb olur. Təbii gözəllikləri ziyarət etmək və görmək lazımdır.
4. Keloğlan Mağarası (Keloğlan Mağarası)
Keloğlan mağarası 14 mağaradan biridir Hinduşkaturist üçün Aktivitäten açıqdır. 145 metr hündürlüyündə mağarada 6 metr uzunluğunda gəzinti yeri var. Minlərlə il əvvələ aid stalaktit və stalaqmitlər əmələ gətirən əhəng suyunun təbii gözəlliyi.
Ərazinin əhalisi də Keloğlanın mağaradakı rütubətli havanın sağlamlıqlarına faydalı olduğunu vurğulayır. Təbiət səyahətçiləri üçün unikal yerlərdən biridir.
Mağara Dodurqa şəhərində yerləşir.
5. Tripoli Qədim Şəhər (Tripoli Antik Kenti)
Qədim Tripoli şəhəri Dənizli Buldanı ilə bağlıdır. Qədim şəhərdə heç bir Lidiya xarabalığı yoxdur və onun Lidiyalılar tərəfindən tikildiyi güman edilir. Buldan rayonundakı köhnə şəhər kiçik olsa da, ziyarət etməyə dəyər yerlərdən biridir.
Tripolidə teatrlar, Tripoli hamamları, qəbiristanlıq xarabalıqları, qalalar və divarlar var. Tripoli antik şəhəri olaraq bilinir Apollonia, bir neçə zəlzələdən və müharibədən sağ çıxsa da, xarabalıqlarını bu gün də qoruyub saxlayır. Qədim şəhərə Dənizli Salihli yolunda Aydın-Dənizli yolu ilə getmək olar.
6. Dənizli UFO Muzeyi (Denizli UFO Muzesi)
Dənizli UFO Muzeyi Dənizlinin mərkəzində yerləşir. Muzey 2002-ci ildə yaradılıb Istanbul Dənizli turizmini inkişaf etdirmək üçün 2005-ci ildə quruldu və şəhərə köçdü. Eyni zamanda mühüm detallardan biri də muzeyin dünyada dördüncü beynəlxalq UFO muzeyi keyfiyyətinə sahib olmasıdır.
7. Acıpayam Yazır Məscidi (Acıpayam Yazır Camii)
Acıpayam Yazır Məscidi Dənizlinin Acıpayam mahalının Yazır məhəlləsində yerləşir. 1801-ci ildə tikilmiş bu məscid Ömər Əfəndi tərəfindən tikilmişdir. 13-cü əsrə aid məscid memarı olan bina ağaclarla əhatə olunmuş ibadət yeridir. İnanc turizmi üçün ən maraqlı yerlərdən biridir.
8. Kaleiçi Çarşısı (Kaleiçi Çarşısı)
Bu Kaleiçi Bazar 8-ci əsrdən etibarən bazar kimi istifadə edilən tarixi alış-veriş yerlərindən biridir. Dənizli şəhəri tərəfindən aparılan bərpa işləri sayəsində indiki formasını almışdır. Bazarın qərb divarı müasirləşdirilərək travertin daşı ilə tikilib.
Toxuculuq məhsulları, misgərlik və yorğançılıq kimi ənənəvi və müasir məhsullar Dənizlidə əsas iş yeridir və bazarlarda satılır. Bu, ilin istənilən vaxtında ziyarət etmək və ziyarət etmək üçün bir yerdir.
9. Bağbaşı Teleferiği (Bağbaşı Teleferiği)
Bağbaşı Teleferiği Dənizli Bağbaşı Meşəsi (Dənizli Bağbaşı Kent Ormanı) və Bağbaşı Yaylası (Bağbaşı Yaylaları) arasında dağlıq turizmi asanlaşdırmaq üçün yaradılmışdır. 6 metr yüksəklikdən 300 metr yüksəkliyə 1400 dəqiqəyə çıxa bilərsiniz. Qondolda 24 kabin var. Bir saat ərzində 1000 sərnişin daşımaq olar.
10. Civril Dədəköy Məscidi (Çivril Dedeköy Camii)
Dədəköy Məscidi tək günbəz olaraq inşa edilmişdir. Məscidin tikilmə tarixi dəqiq bilinməsə də, onun memarlıq xüsusiyyətləri onun XIII əsr knyazlıq dövrünə aid olduğunu göstərir.
In məscidlər Günbəz tağlarının üzərində Roma dövründən tikinti materialları olan nimçə cərgələri günümüzə qədər gəlib çatmışdır. Binanın yaşı və inşaatçının mədəni kimliyi məsciddə iki fərqli mədəniyyəti əks etdirir.
Dedeköy Məscidi Çivril Emirhisar küçəsi tərəfində, şəhərdən təxminən 300 m aralıda yerləşir.
Türkiyə və onun gözəl yeri olan Dənizli bir tarixdir. Yaşayan tarix. Bəli, tarix qoxan bu ölkənin hər qarışını gəzməyə dəyər.Yolunuz bu şəhərə düşsə mütləq tarixlə baş-başa qalın.
Qoşqar Salmanlı
