Yaxın Şərq regionunda vəziyyət getdikcə daha da gərginləşir. İsrailin son hərbi əməliyyatı nəticəsində Yəmənin baş naziri həlak olub. Bu fakt Yaxın Şərqdə qarşıdurmanın artıq təkcə siyasi və ya hərbi bloklar səviyyəsində deyil, dövlət rəhbərləri səviyyəsində də yeni bir mərhələyə keçdiyini göstərir. Məsələ təkcə Yəmənlə məhdudlaşmır – İsrailin ard-arda Livan, Suriya, İran və nəhayət, Yəmənə qarşı həyata keçirdiyi əməliyyatlar regionda ciddi suallar doğurur.
İsrail tərəfi həyata keçirilən hava zərbəsini “Husilərin hərbi bazasına qarşı yönəlmiş əməliyyat” kimi təqdim edib. Təl-Əviv bu zərbənin məqsədinin Yəmən ərazisindən İsrailə yönələn təhlükələrin neytrallaşdırılması olduğunu bəyan edir. Lakin Yəmən mediası və yerli mənbələr bu açıqlamanı şübhə altına alır. Onların iddiasına görə, hava zərbəsi bilavasitə baş nazirin olduğu məkanın hədəfə alınması ilə həyata keçirilib və bu, təsadüfi zərbə deyil, planlaşdırılmış qətldir.
Hadisə nəticəsində ölkənin ali rəhbərliyindəki boşluq və xaos riski artıb, bu da Yəməndə onsuz da qeyri-sabit olan siyasi vəziyyətin daha da pisləşəcəyinə işarə edir.
İsrailin son illərdə həyata keçirdiyi xarici siyasət və hərbi əməliyyatlar “preventiv müdafiə” strategiyası kimi təqdim olunur. Rəsmi Təl-Əviv bu siyasəti bölgədəki İran təsirinə qarşı müqavimət və öz milli təhlükəsizliyini təmin etmək adı altında əsaslandırır. Lakin müşahidəçilər və beynəlxalq analitiklər İsrailin bu strategiyasının əslində hücum xarakterli və regional balansı dəyişdirməyə yönəlik bir plan olduğunu bildirirlər.
Bununla yanaşı, İsrailin ardıcıl şəkildə bölgə dövlətlərinə zərbələr endirməsi, onun Yaxın Şərqdə dominant mövqe tutmaq və regionun siyasi arxitekturasını dəyişmək istəyini ortaya qoyur. Xüsusilə də, İranla münasibətlərin son həddə çatması, Livan və Suriyada davam edən toqquşmalar və indi də Yəmənə qarşı yönəlmiş açıq hərbi əməliyyatlar İsrailin artıq regional müharibənin aparıcı oyunçusuna çevrildiyini göstərir.
Yəmənin baş nazirinin həlak olması kimi ciddi bir hadisəyə dünya ölkələrinin reaksiyası demək olar ki, yox səviyyəsindədir. Nə BMT, nə də nüfuzlu beynəlxalq təşkilatlar hadisəni qınayan və ya araşdırma tələb edən bəyanatlar verməyib. ABŞ və Avropa İttifaqı kimi aktorlar isə ya susqun mövqe sərgiləyir, ya da İsrailin təhlükəsizlik narahatlıqlarını anlayışla qarşıladıqlarını bildirirlər.
Bu susqunluq beynəlxalq hüququn selektiv tətbiqi, xüsusilə də Yaxın Şərqdə geosiyasi maraqların insan haqlarından və dövlətlərin suverenliyindən üstün tutulduğunu bir daha nümayiş etdirir.
Yəmənin baş nazirinin öldürülməsi Yaxın Şərqdə təhlükəli yeni bir dövrün başlanğıcı ola bilər. Bu hadisə İsrailin bölgədəki hərbi strategiyasının nə dərəcədə aqressiv olduğunu göstərməkdədir. Regionda artıq yalnız silahlı qruplaşmalar və sərhəd toqquşmaları deyil, dövlət rəhbərləri belə birbaşa hədəfə çevrilir.
Bölgədəki bu gərginlik yalnız regional deyil, qlobal miqyaslı nəticələr doğura bilər. Bu səbəbdən beynəlxalq ictimaiyyətin və xüsusilə böyük güclərin bitərəf mövqedən çıxaraq məsuliyyətli davranması, bu cür gərginliyin qarşısını almaq üçün real diplomatik təşəbbüslər irəli sürməsi zərurətə çevrilib. Əks halda, Yaxın Şərqdə baş verənlər böyük bir müharibəyə çevrilə və onun sarsıdıcı təsirləri qlobal sabitliyi poza bilər.
Qoşqar Salmanlı
