“Ankara İran Prezidenti İbrahim Rəisi və Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin Türkiyəyə səfəri ilə bağlı bütün hazırlıq işlərini tamamlayıb. Suriyadakı aktiv mülki təşkilatlardan aldığı məlumatlarla əhatəli bir hesabat hazırlayan Türkiyə, şimalda qurulmağa çalışan “Terroristan”a qarşı dəqiq mövqe tələb edəcək. Ərdoğan Türkiyənin səbrinin qalmadığını iki liderə çatdıracaq və Suriyada yerli seçkilərdən sonra keçirilməsi planlaşdırılan genişmiqyaslı əməliyyat üçün əməkdaşlıq təklif edəcək. Tərəflərə “dəstək olmursansa, mane olma” deyiləcək. Türkiyə “Əməliyyatda qarşımıza çıxmayın! “mesajı verəcək və Hələbdəki işğala son qoymaq üçün təzyiqləri artıracaq”.
Bu barədə Türkiyənin aparıcı nəşrlərindən olan “Türkiye Gazetesi”ndə yayımlanan məqalədə bildirilir.
Sözügedən məqalənin tərcüməsini təqdim edirik:“2015-ci ildə Astana danışıqları ilə başlayan diplomatik prosesin yeni miqyasa keçməli olduğuna inanan Ankara İran və Rusiyaya yeni mexanizm təklif edəcək. Türkiyə tərəfi İran nümayəndə heyətinə “Təl Rifatda PKK ünsürlərinə dəstəyi dayandırın” deyəcək. Digər tərəfdən, Ayn əl-Ərəb, Mənbic və Ayn İsa ilə birlikdə sərhədə paralel xəttdə PKK-nın işğalına sipər olan Rusiyaya, “Biz bu status-kvonu dəyişəcəyik, sən bizimləsənmi?” sualını verəcək.
Türkiyə Yaxın Şərqin ticarət mərkəzi və Suriyanın ikinci böyük şəhəri Hələbin statusunun dəyişməsini istəyir. Ankara Hələbin yenidən qurulması üçün şərtlərin dəyişdirilməsini və mülki şəxslərin geri qaytarılmasını tələb edərkən, Rusiya İdlibin Bəşər Əsədə təhvil verilməsini istəyir. Türkiyə tərəfi qaçqın təzyiqinin azaldılmasında və Hələbin orijinal kimliyinə qaytarılmasında israrlıdır. Qəzetimizin paytaxtdakı mənbələrdən əldə etdiyi məlumata görə, Putin-Rəisi- Ərdoğan danışıqlarının əsas gündəm mövzusu Hələb olacaq. Türkiyə PKK-nın qərargahına çevrilmiş türkmən məhəllələrini terrordan təmizləməkdə qərarlıdır. Tehran rejimi şəhərin ən böyük məhəllələrini şiələşdirib. İran 2016-cı ildə Hələbin boşaldılmasından sonra bölgəyə 50 mindən çox şiə köçürüb. Məscid və mədrəsələri şiə dini mərkəzlərinə çevirin. Türkiyənin tələbi əhaliyə, mədəni və dini işğala son qoymaq və 3 milyon Hələb sakininin evlərinə qayıtmasını təmin etmək olacaq.
Putin İdlibi istəyir
Suriyalı tədqiqatçı və Türkmənistan parlamentinin keçmiş sədri Samir Hafez İdliblə bağlı bunları deyib:
“İranın Hələbi işğal etmək planının çox dərin kökləri var. Qasım Süleymani bu məqsədə xidmət edirdi. O, PKK, DEAŞ, Əsəd, Rusiya və hətta ABŞ-la əməkdaşlıq edib. Belə bir vəziyyətdə İranın Hələbdən çəkilməsi əsas problem kimi görünür. Nə qədər ki, İran və terror təşkilatları işğalçı elementlər olaraq qalırlar, xalq geri qayıda bilməz”.
Rusiya iddia edir ki, İdlibdə qurulan hökumət ABŞ-la əlaqələrinə görə, bölgədəki Rusiya hərbi bazası üçün təhlükə təşkil edir. Moskva Türkiyə tərəfsiz qalacağı təqdirdə İran və Əsədin dəstəyi ilə İdlibi ələ keçirməyi planlaşdırır. Türkiyənin Dəməşq rəhbərliyi ilə ticari, siyasi və diplomatik əlaqələrinin gələcəkdə bu şəkildə qurulacağını müdafiə edən ruslar, Hələbə sivil dəhliz açaraq İdlib əməliyyatının yaradacağı qaçqın təzyiqinin öhdəsindən gəlməyi təklif edir.
Hələb danışıqlarında şəhərə xüsusi statusun verilməsi və təhlükəsizliyin beynəlxalq qüvvələrin nəzarəti altında təmin edilməsi də daxildir. Bildirilir ki, Rusiya və ABŞ bu planı bəyənmir. Digər tərəfdən, Türkiyə Mənbic, Ayn İsa, Ayn Ərəb və Təl Rifatdakı status-kvonun dəyişməsini istəyir. Suriyalı ekspertlərdən biri olan Nezir Salih qeyd edib ki, “Rusiya buna inanmalıdır. Türkiyənin layihəsi Hələbi xilas edəcək tarixi bir addımdır. Əgər Hələbdə ticarət canlansa və insanlar öz evlərinə qayıtsalar, bu, Yaxın Şərq və Türkiyə üçün inqilab olardı”.“AzPolitika.info”
